Thị trường carbon đang ngày càng trở thành một công cụ kinh tế quan trọng trong việc thúc đẩy quá trình chuyển đổi xanh trên toàn cầu. Điều này đặc biệt có ý nghĩa trong bối cảnh các quốc gia đang nỗ lực hướng tới phát triển bền vững và giảm phát thải ròng xuống mức ‘0’. Việt Nam, với cam kết đạt Net Zero vào năm 2050, đang tích cực hoàn thiện khung pháp lý, nâng cấp hạ tầng dữ liệu và quản trị để xây dựng một thị trường carbon minh bạch, hiệu quả và đủ năng lực cạnh tranh trên thị trường quốc tế.
Tại Diễn đàn Net Zero Việt Nam 2025: Thị trường carbon trong kỷ nguyên mới, tổ chức tại Hà Nội vào ngày 18/7, các chuyên gia đã chia sẻ quan điểm về phát triển thị trường carbon như một giải pháp chiến lược giúp Việt Nam thực hiện hiệu quả cam kết Net Zero. Ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), đã nhấn mạnh rằng việc phát triển thị trường carbon là một trong những giải pháp quan trọng. Bằng cách định giá phát thải và khuyến khích công nghệ sạch, thị trường này tạo ra động lực tài chính, thúc đẩy các sáng kiến giảm phát thải và giúp Việt Nam tiếp cận các nguồn lực quốc tế.
Chính phủ đã phê duyệt Đề án phát triển thị trường carbon với mục tiêu kết nối thị trường trong nước với các cơ chế quốc tế. Các nền tảng pháp lý quan trọng đang được củng cố, bao gồm Nghị định số 06/2022/NĐ-CP và Nghị định số 119/2025/NĐ-CP về giảm nhẹ phát thải khí nhà kính, cũng như dự thảo Nghị định về sàn giao dịch carbon do Bộ Tài chính xây dựng. Những nỗ lực này cho thấy sự quyết tâm của Chính phủ trong việc tạo ra một môi trường pháp lý thuận lợi cho sự phát triển của thị trường carbon.
Bên cạnh đó, các sáng kiến từ doanh nghiệp và cộng đồng địa phương cho thấy tiềm năng lớn trong việc phát triển tín chỉ carbon ở các lĩnh vực như nông nghiệp, lâm nghiệp, năng lượng tái tạo và xử lý chất thải. Tuy nhiên, thị trường carbon tại Việt Nam vẫn đang trong giai đoạn định hình nền móng với nhiều khoảng trống cần được lấp đầy. Một trong những điểm nghẽn lớn nhất hiện nay là hệ thống đo lường, báo cáo và thẩm định (MRV) chưa đồng bộ, thiếu công cụ số hóa.
Ông Nguyễn Đình Thọ, Phó Viện trưởng Viện Chiến lược, Chính sách Tài nguyên và Môi trường, cho rằng thị trường carbon chỉ có thể hoạt động hiệu quả khi có một hệ thống đo lường, báo cáo, thẩm định đáng tin cậy và tương thích với quốc tế. Điều này đòi hỏi sự đầu tư và phát triển của các công nghệ và quy trình nhằm đảm bảo tính minh bạch và chính xác trong việc đo lường và thẩm định tín chỉ carbon.
Bên cạnh khung pháp lý, các chuyên gia cũng nhấn mạnh vai trò của nền tảng tài chính trong việc phát triển thị trường carbon. Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế, bà Betty Palard, CEO ESG Climate Consulting, cho rằng Việt Nam có nhiều lợi thế để tham gia sâu vào thị trường carbon. Tuy nhiên, để tín chỉ carbon của Việt Nam có giá trị cao trên thị trường quốc tế, cần có một chiến lược xây dựng thương hiệu quốc gia dựa trên xác minh khoa học, truyền thông hiệu quả và tầm nhìn dài hạn từ các nhà hoạch định chính sách.
Để phát triển thị trường carbon hiệu quả, Việt Nam cần tiếp tục hoàn thiện khung pháp lý, nâng cấp hạ tầng dữ liệu và quản trị. Đồng thời, việc tăng cường hợp tác quốc tế và chia sẻ kinh nghiệm với các nước cũng là điều cần thiết để Việt Nam có thể phát triển thị trường carbon một cách bền vững và hiệu quả.
Các chuyên gia cũng khuyến nghị rằng việc phát triển thị trường carbon cần phải được thực hiện một cách minh bạch, công bằng và đảm bảo các nguyên tắc của thị trường carbon. Điều này sẽ giúp tạo ra một môi trường kinh doanh lành mạnh và bền vững, đồng thời góp phần thực hiện hiệu quả cam kết Net Zero của Việt Nam.
