Sáng kiến hòa bình do cựu Tổng thống Mỹ Donald Trump dẫn đầu được cho là có thể bao gồm việc dỡ bỏ lệnh trừng phạt nhằm vào ngành năng lượng của Nga, một động thái có thể giáng một đòn mạnh vào nỗ lực của phương Tây trong việc cô lập Moscow. Việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt này có thể làm thay đổi đáng kể cục diện quan hệ giữa Nga và phương Tây, đặc biệt trong bối cảnh xung đột tại Ukraine vẫn còn tiếp diễn và gây ra nhiều lo ngại.

Giới chức Đông Âu tỏ ra lo ngại về những đồn đoán liên quan đến việc quay trở lại sử dụng năng lượng của Nga và sự thiếu rõ ràng trong lập trường của Mỹ. Kể từ khi xung đột Nga – Ukraine bùng phát vào năm 2022, phương Tây đã áp đặt hàng loạt lệnh trừng phạt sâu rộng đối với Nga, tập trung chủ yếu vào ngành năng lượng nhằm làm tê liệt nền kinh tế và cô lập Moscow về mặt chính trị.

Liên minh châu Âu (EU) đã giảm đáng kể sự phụ thuộc vào nguồn cung năng lượng từ Nga, mặc dù Nga vẫn đang chiếm 17,5% lượng khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) nhập khẩu vào EU. Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen đã đề xuất loại bỏ hoàn toàn lượng khí đốt nhập khẩu còn lại từ Nga vào cuối năm 2027, nhưng kế hoạch này vấp phải sự chỉ trích từ một số quốc gia thành viên EU.

EU đã đầu tư lớn vào cơ sở hạ tầng LNG và tăng cường nhập khẩu khí đốt từ Mỹ, nhưng năng lượng của Nga vẫn có sức hút mạnh do giá cả phải chăng hơn. Một số chính trị gia Đức bày tỏ sẵn sàng nối lại hoạt động nhập khẩu khí đốt từ Nga để phục hồi ngành công nghiệp trong nước. Nga vẫn khẳng định là nhà cung cấp năng lượng đáng tin cậy và lên án các hạn chế của phương Tây là bất hợp pháp.

Liên minh Châu Âu (EU) đã chính thức thông qua quyết định giảm trần giá dầu Nga từ 60 xuống 48 USD mỗi thùng, như một phần không thể thiếu trong gói trừng phạt mới đối với Nga. Quyết định này được 27 quốc gia thành viên EU thống nhất vào ngày 18/7, sau khi Ủy ban Châu Âu (EC) đề xuất mức giảm xuống 45 USD. Mục tiêu chính của biện pháp này là nhằm vào nguồn thu năng lượng của Nga, đặc biệt trong bối cảnh xung đột tại Ukraine đã kéo dài hơn một năm.

Mức trần giá dầu 60 USD mỗi thùng được châu Âu và các đồng minh phương Tây áp dụng vào năm 2023, phần lớn mang tính biểu tượng vì đa phần dầu thô của Nga được bán với giá thấp hơn. Tuy nhiên, quy định này vẫn được duy trì để có thể áp dụng khi giá dầu tăng. Trong đợt điều chỉnh lần này, EU hy vọng có thể thuyết phục các nước G7 cùng tham gia để tăng phạm vi tác động của biện pháp này. Tuy nhiên, do tình hình xung đột ở Trung Đông đẩy giá dầu leo thang, nên một số quốc gia như Mỹ không tham gia. Hiện tại, giá dầu Brent và WTI đang giao dịch ở mức khoảng 70 USD và 68 USD mỗi thùng.

Quyết định giảm trần giá dầu nằm trong gói biện pháp trừng phạt được EU thông qua vào ngày 18/7. Các biện pháp này bao gồm việc cấm các giao dịch liên quan đến đường ống Nord Stream giữa Nga và Đức. Ngoài ra, nhà máy lọc dầu của tập đoàn năng lượng Rosneft của Nga tại Ấn Độ cũng sẽ bị ảnh hưởng.

Bên cạnh đó, gói trừng phạt mới cũng nhắm vào lĩnh vực ngân hàng của Nga, với mục đích hạn chế khả năng huy động vốn hoặc thực hiện các giao dịch tài chính của Điện Kremlin. Hai ngân hàng Trung Quốc đã được thêm vào danh sách các tổ chức bị hạn chế.

Theo Cao ủy phụ trách chính sách đối ngoại Kaja Kallas, đây là một trong những gói trừng phạt mạnh mẽ nhất của EU đối với Nga cho đến nay. Thông điệp mà Châu Âu muốn gửi đến Nga là rất rõ ràng: Châu Âu sẽ không lùi bước trong việc ủng hộ Ukraine. EU sẽ tiếp tục tăng áp lực lên Nga cho đến khi nước này chấm dứt xung đột.

Kể từ khi xung đột tại Ukraine nổ ra vào tháng 2/2022, EU đã áp đặt nhiều đợt trừng phạt đối với Nga. Hơn 2.400 quan chức và thực thể của Nga đã bị đóng băng tài sản và cấm đi lại.

Gần đây, lệnh trừng phạt ban hành ngày 20/5 nhắm vào đội 200 tàu chở dầu của Nga. Vào ngày 18/7, thêm 105 tàu được bổ sung vào danh sách, nâng tổng số tàu bị chặn khỏi cảng, âu thuyền và các hoạt động vận chuyển ở châu Âu lên hơn 400.

Châu Âu đang ngày càng gặp khó khăn trong việc đạt được đồng thuận cho các gói trừng phạt mới, vì các biện pháp nhắm vào Nga cũng gây ra những tác động tiêu cực đến nền kinh tế của 27 quốc gia thành viên. Slovakia đã trì hoãn gói trừng phạt mới nhất do lo ngại Nga ngừng cấp khí đốt, vốn là nguồn cung chủ yếu của nước này.

Ngày 22 tháng 7, Bộ Ngoại giao Nga thông báo rằng nước này đã mở rộng đáng kể danh sách các quan chức Liên minh châu Âu (EU) bị cấm nhập cảnh vào Nga. Quyết định này được đưa ra nhằm đáp trả các gói trừng phạt mới mà EU đã áp lên Nga vào tháng 5 và tháng 7 vừa qua.

Theo đó, danh sách trừng phạt sẽ bao gồm nhân viên các cơ quan thực thi pháp luật, tổ chức nhà nước và thương mại, công dân các nước thành viên EU và một số quốc gia phương Tây khác chịu trách nhiệm cung cấp hỗ trợ quân sự cho Kiev. Bên cạnh đó, lệnh cấm cũng nhắm đến các đại diện tham gia thành lập tòa án đặc biệt được Ukraine và Hội đồng châu Âu thành lập hồi tháng trước, cùng các quan chức vận động việc tịch thu tài sản Nga hoặc sử dụng số tiền đó để hỗ trợ Kiev.

Bộ Ngoại giao Nga khẳng định rằng các hành động thù địch chống Nga không thể ảnh hưởng đến chính sách của Matxcơva và cảnh báo rằng các lệnh trừng phạt tiếp theo của EU cũng sẽ nhận được các phản ứng đáp trả kịp thời và phù hợp.

Trước đó, vào ngày 18 tháng 7, Liên minh châu Âu (EU) chính thức thông qua gói trừng phạt kinh tế thứ 18 nhằm vào Nga. Nội dung quan trọng nhất trong gói trừng phạt là việc hạ giá trần áp lên dầu mỏ Nga xuất khẩu sang các nước thứ ba xuống 15% thấp hơn giá thị trường.

Ngoài việc giảm giá trần, EU còn đưa hơn 100 tàu khác vào danh sách đen ‘hạm đội bóng đêm’, phạt một nhà máy lọc dầu thuộc sở hữu Nga ở Ấn Độ và hai ngân hàng Trung Quốc, đặt lệnh cấm giao dịch đối với các ngân hàng Nga và hạn chế xuất khẩu hàng hóa lưỡng dụng với nước này.