Chính phủ Việt Nam đang đặt mục tiêu tham vọng trở thành quốc gia đi đầu trong khu vực về công nghệ blockchain vào năm 2030. Công nghệ tiên tiến này được coi là một trong những hạ tầng kỹ thuật số cốt lõi và là trụ cột chiến lược quan trọng để xây dựng và củng cố niềm tin trong môi trường số, đồng thời thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế.

Tại Hội thảo ‘Phát triển công nghệ chiến lược Blockchain trong kỷ nguyên mới tại Việt Nam’, ông Nguyễn Thanh Tuyên, Phó cục trưởng Cục Công nghiệp công nghệ thông tin trực thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ, đã nhấn mạnh rằng thế giới hiện đang bước vào một kỷ nguyên mà dữ liệu được xem như một nguồn tài nguyên quý giá, tương đương với “dầu mỏ” trong nền kinh tế số. Quá trình số hóa đang diễn ra với tốc độ nhanh chóng, mọi giao dịch, tương tác và quy trình đều đang dần được chuyển đổi sang môi trường số. Tuy nhiên, thách thức lớn đặt ra là làm thế nào để đảm bảo tính tin cậy, minh bạch và an toàn trong một thế giới phi tập trung và có sự kết nối liên tục.

Trong bối cảnh đó, công nghệ blockchain nổi lên như một giải pháp quan trọng, được xem là một hạ tầng số nền tảng. Công nghệ này có khả năng tạo ra “niềm tin số”, một yếu tố thiết yếu cho sự vận hành bền vững, minh bạch và hiệu quả của nền kinh tế hiện đại. Với tính chất phân tán, bảo mật và minh bạch, blockchain đang ngày càng được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực khác nhau, từ tài chính, thương mại điện tử đến quản lý dữ liệu và bảo mật thông tin.

Ông Nguyễn Thanh Tuyên cũng nhấn mạnh rằng việc phát triển công nghệ blockchain tại Việt Nam không chỉ giúp nâng cao tính cạnh tranh của nền kinh tế mà còn mở ra nhiều cơ hội mới cho các doanh nghiệp và tổ chức trong nước. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu trở thành quốc gia dẫn đầu khu vực về công nghệ blockchain vào năm 2030, Việt Nam cần có chiến lược phát triển toàn diện, bao gồm việc đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, xây dựng hạ tầng số, và đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao.

Một số chuyên gia cũng cho rằng, việc ứng dụng blockchain tại Việt Nam cần được triển khai một cách bài bản và phù hợp với điều kiện thực tế của đất nước. Điều này đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan quản lý, tổ chức và doanh nghiệp, cũng như cần có các chính sách hỗ trợ và khuyến khích phát triển công nghệ này.

Theo các chuyên gia, với những tiềm năng và lợi ích mà công nghệ blockchain mang lại, việc Việt Nam đặt mục tiêu trở thành quốc gia dẫn đầu khu vực về công nghệ này vào năm 2030 là một mục tiêu đầy tham vọng nhưng cũng rất khả thi. Để hiện thực hóa mục tiêu này, Việt Nam cần tiếp tục tổ chức các hội thảo và diễn đàn để cập nhật kiến thức và kinh nghiệm quốc tế, cũng như kêu gọi đầu tư vào nghiên cứu và phát triển công nghệ blockchain.

Trong những năm gần đây, Việt Nam đã chứng kiến sự phát triển nhanh chóng của thị trường tài sản số, với nhiều người trẻ coi tiền mã hóa như một kênh đầu tư mới. Tuy nhiên, sự thiếu vắng khung pháp lý đã dẫn đến nhiều rủi ro và thách thức cho các nhà đầu tư. Gần đây, Chính phủ Việt Nam đã có những động thái quan trọng để định hình khung pháp lý cho tài sản số, nhằm chấn chỉnh thị trường và bảo vệ người chơi.

Trong giai đoạn 2020-2022, làn sóng đầu tư tài sản số đã lan rộng tại Việt Nam, với nhiều người tham gia thị trường này. Tuy nhiên, sau những lần tăng trưởng chóng mặt là chuỗi thua lỗ, sàn sập, coin rác biến mất, và sự bối rối trong một thị trường thiếu vắng khung pháp lý. Điều này đã đặt ra yêu cầu cấp thiết về việc xây dựng một khung pháp lý rõ ràng và minh bạch cho thị trường tài sản số.

Đến đầu năm 2025, dòng chảy pháp lý bắt đầu chuyển mình. Chỉ thị 05/CT-TTg giao Bộ Tài chính và các cơ quan liên quan đề xuất khung quản lý tài sản số. Luật Công nghiệp Công nghệ số được Quốc hội thông qua, lần đầu định nghĩa ‘tài sản số’. Không còn là ‘vùng xám’, tài sản số đang dần tiến vào khuôn khổ pháp luật chính thức. Điều này được kỳ vọng sẽ giúp thị trường tài sản số trở nên minh bạch và an toàn hơn cho các nhà đầu tư.

Tuy nhiên, tâm lý ‘đổi đời sau một đêm’ vẫn còn phổ biến trong cộng đồng nhà đầu tư tài sản số. Nhiều người vẫn chạy theo cảm xúc, tin đồn và ‘kèo’ từ các nhóm Telegram, giao dịch chủ yếu qua sàn quốc tế hoặc qua trung gian OTC, không bảo hộ pháp lý, không xác minh, không khung rõ ràng. Theo số liệu từ Triple-A, hơn 17 triệu người Việt sở hữu tài sản mã hóa, đưa Việt Nam vào top 7 toàn cầu với tỷ lệ sở hữu 17% – vượt xa mức trung bình thế giới 6,5%. Đây càng là lý do để thị trường này cần sớm được dẫn dắt theo hướng minh bạch hơn.

Các chuyên gia cho rằng, nếu không có pháp lý, niềm tin vào sàn chỉ còn phụ thuộc vào… lời hứa. Khi có sự cố, người dùng gần như không được bảo vệ. Nếu Việt Nam có khung kiểm soát, thậm chí chỉ cần buộc các sàn phải công khai chính sách bảo hiểm, đã là bước tiến lớn rồi. Tuy nhiên, không phải ai cũng sẽ ‘đầu tư khôn ngoan’ hơn chỉ vì có pháp luật. Hành vi đầu tư thường gắn chặt với tâm lý, mà tâm lý thì không thể thay đổi trong một sớm một chiều.

Một khảo sát năm 2023 cho thấy, gần 40% nhà đầu tư tiền số tại Việt Nam thừa nhận họ đầu tư theo cảm xúc hoặc tin đồn, dù biết rủi ro cao. Để mô hình sàn giao dịch tài sản số được thử nghiệm hiệu quả, việc thiết lập cấu trúc thị trường minh bạch là yêu cầu bắt buộc. Các yêu cầu cụ thể như tài sản phải có nguồn gốc rõ, hợp đồng thông minh cần được kiểm toán, đơn vị phát hành bắt buộc công khai whitepaper và luồng tiền phải được lưu vết.

Tại một diễn đàn kinh tế tháng 6/2025, ông Tô Trần Hòa – Phó Trưởng ban Phát triển thị trường Chứng khoán, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước – đề xuất cơ chế thử nghiệm (sandbox) là cách tiếp cận phù hợp để quản lý những mô hình đổi mới sáng tạo như tài sản mã hóa. Câu hỏi hiện tại không chỉ là ‘Luật có giúp thị trường minh bạch hơn không?’, mà là ‘Nhà đầu tư đã sẵn sàng thay đổi để đi cùng một thị trường lành mạnh hơn chưa?’. Việc định hình khung pháp lý cho tài sản số là một bước ngoặt quan trọng, nhưng việc thực hiện và tuân thủ pháp luật cũng là một thách thức không nhỏ.

Việt Nam đã chính thức tiếp cận thị trường mã hóa với tư thế chủ động và sẵn sàng hội nhập. Việc đưa công nghệ blockchain và các nhóm sản phẩm tài sản số, tiền số, tiền mã hóa vào Danh mục công nghệ chiến lược quốc gia đã đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc định hình chiến lược phát triển tài sản số của đất nước.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã phê duyệt Danh mục công nghệ chiến lược và sản phẩm công nghệ chiến lược, bao gồm 11 nhóm công nghệ, trong đó có công nghệ blockchain và các nhóm sản phẩm tài sản số. Sự kiện này thể hiện sự nhập cuộc của Việt Nam trong việc định hình chiến lược phát triển tài sản số và tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của thị trường này.

Trước đó, Quốc hội đã thông qua Luật Công nghiệp công nghệ số, khẳng định tài sản số và tài sản mã hóa là một loại tài sản hợp pháp, có hiệu lực từ ngày 1/1/2026. Đây là văn bản luật đầu tiên của Việt Nam chính thức công nhận sự tồn tại của tài sản số và tạo cơ sở pháp lý cho việc phát triển thị trường này.

Trước năm 2025, tiền mã hóa chưa được thừa nhận là tài sản hay phương tiện thanh toán hợp pháp tại Việt Nam. Tuy nhiên, tài sản mã hóa đã bắt đầu xuất hiện trong giao dịch và lưu thông. Do thiếu hành lang pháp lý rõ ràng, thị trường này phát triển một cách tự phát, tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Tại phiên họp chuyên đề về xây dựng pháp luật tháng 3/2025, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh quan điểm chỉ đạo: cần khẩn trương hoàn thiện khuôn khổ pháp lý đối với các loại tài sản ảo, tiền mã hóa và tài sản số. Điều này thể hiện sự quan tâm của Chính phủ đối với việc xây dựng một môi trường pháp lý an toàn và minh bạch cho thị trường tài sản số.

Bước đầu xây dựng hành lang pháp lý, tại Kỳ họp thứ chín, Quốc hội Khóa XV đã thông qua Luật Công nghiệp công nghệ số. Đây là văn bản luật đầu tiên của Việt Nam chính thức công nhận sự tồn tại của tài sản số và tạo cơ sở pháp lý cho việc phát triển thị trường này.

Ngày 27/6/2025, Quốc hội thông qua Nghị quyết về việc xây dựng Trung tâm tài chính quốc tế tại TP.HCM và Đà Nẵng. Theo đề xuất của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, các trung tâm này sẽ được áp dụng cơ chế sandbox để thử nghiệm giao dịch tài sản mã hóa. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho việc thử nghiệm và phát triển các mô hình kinh doanh mới trong lĩnh vực tài sản số.

Tọa đàm “Chiến lược Quốc gia về Tài sản số: Chính sách cho đổi mới sáng tạo và hội nhập toàn cầu” đã được tổ chức bởi báo Lao Động nhằm lắng nghe và tiếp thu ý kiến từ các bên, góp phần xây dựng và hoàn thiện các văn bản, dự luật liên quan. Sự kiện này đã đón nhận nhiều ý kiến từ các cơ quan quản lý, cũng như doanh nghiệp trong và ngoài nước.

Nhiều chuyên gia, tập đoàn trong lĩnh vực blockchain đã nêu bật những điểm then chốt nhằm tạo lập một môi trường cân bằng giữa quản lý chặt chẽ từ phía nhà nước và thúc đẩy đổi mới sáng tạo. Điều này thể hiện sự quan tâm của các bên đối với việc xây dựng một môi trường pháp lý an toàn và minh bạch cho thị trường tài sản số.

Việt Nam đang đứng trước cơ hội bứt phá để trở thành điểm sáng về tài sản số trong khu vực. Các hành lang pháp lý đầu tiên đã được dựng lên. Cộng đồng công nghệ và đầu tư đã sẵn sàng. Điều còn thiếu là một hệ sinh thái bền vững – nơi nhà nước, doanh nghiệp và người dân cùng chung tay phát triển thị trường tài sản số một cách minh bạch, hiệu quả và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Ngành ngân hàng đang đối mặt với thách thức lớn về nhân lực trong thời đại công nghệ số. Phát biểu tại Diễn đàn Nhân lực ngành ngân hàng trước làn sóng công nghệ, tổ chức ngày 16/7 tại Hà Nội, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Phạm Tiến Dũng cho biết, chưa bao giờ ngành ngân hàng lại khát nhân lực về an ninh công nghệ thông tin như hiện nay.

Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ đã làm thay đổi hoàn toàn hoạt động của ngành ngân hàng, từ cách thức tiếp xúc, quản trị đến giám sát và nhân lực. Trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, tỷ lệ người dân trưởng thành có tài khoản ngân hàng đã tăng từ 31% vào năm 2017 lên 87% hiện nay, tương ứng với khoảng 200 triệu tài khoản tiền gửi. Số lượng giao dịch tài chính cũng tăng lên đến 50-100 triệu giao dịch mỗi ngày.

Điều này đòi hỏi nhân lực của ngân hàng phải thay đổi để đáp ứng nhu cầu mới. Hầu hết các ngân hàng đã phải thành lập khối chuyên trách về dữ liệu, tương tự như khối tín dụng. Hơn 90% giao dịch của khách hàng được thực hiện qua kênh số, và các dịch vụ ngân hàng cũng được thực hiện tự động, không còn phải bố trí nhân viên đọc chứng từ.

Điều này đòi hỏi ngành ngân hàng phải tái cấu trúc, xây dựng quy trình nghiệp vụ thông minh và quan trọng là phải có một đội ngũ am hiểu về nghiệp vụ, về công nghệ thông tin đi cùng với nhau để xây dựng nghiệp vụ đó.

Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cho biết, trung bình 6 tháng đến 1 năm lại có một công nghệ mới ra đời, do đó, việc cập nhật trong đào tạo nhân lực công nghệ phải làm liên tục. Trong xu thế công nghệ mới, Việt Nam bắt buộc phải phát triển công nghệ liên quan đến fintech, tài sản số, blockchain, trí tuệ nhân tạo.

Dự báo khối nghiệp vụ về tài chính kinh doanh cơ bản sẽ thay đổi kỹ năng bằng trí tuệ nhân tạo (AI). Nhóm nhân viên IT trong các ngân hàng phải trang bị lại kiến thức để theo kịp các nền tảng mới như blockchain, AI. Sinh viên trong tương lai muốn vào làm việc trong ngành ngân hàng phải hoàn thiện kỹ năng, nếu không hiểu về hệ thống số, về an ninh bảo mật sẽ không tư vấn được cho khách hàng.

Tại diễn đàn, đại diện các ngân hàng, tổ chức đào tạo, chuyên gia tài chính ngân hàng đã tập trung thảo luận những vấn đề đang đặt ra cho hoạt động ngành ngân hàng hiện nay như: đào tạo nội bộ kết hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp công nghệ; xây dựng mô hình đào tạo linh hoạt; giữ chân nhân tài công nghệ.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Thị Hoàng Anh, Phó Giám đốc Học viện Ngân hàng, năm 2026 ngành ngân hàng sẽ cần 750.000 nhân lực công nghệ. Tuy nhiên, nguồn cung về công nghệ thông tin chưa đủ cầu, khiến ngành ngân hàng thiếu hụt nguồn cung nhân lực có chuyên môn sâu về công nghệ thông tin.

Chuyên gia tài chính ngân hàng Lê Xuân Nghĩa cho rằng, chuyển đổi số, AI, blockchain không phải là xu thế, mà là vấn đề thời đại. Trong điều kiện thực tế của Việt Nam, cần đẩy nhanh tốc độ đào tạo AI, blockchain…, nếu chần chừ, giấc mơ chuyển mình trong kỷ nguyên mới của đất nước không thể trở thành hiện thực.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu nhấn mạnh, chính xu hướng này cũng mang lại nhiều rủi ro, như rủi ro về an ninh mạng, rủi ro về bảo vệ tiềm ẩn, rủi ro hệ thống, lừa đảo. Dự báo 10 năm tới, AI chưa thể thay thế con người, những quyết định của con người liên quan đến kiểm soát môi trường kinh doanh, về kinh tế vĩ mô, luật pháp… thì con người cần có đạo đức kinh doanh, trí tuệ để đi đến những quyết định tốt nhất cho ngành ngân hàng.