Vai trò của doanh nghiệp nhỏ và vừa (DNNVV) trong nền kinh tế Việt Nam là không thể phủ nhận. Các DNNVV đóng góp khoảng 45% vào tổng sản phẩm nội địa (GDP) và tạo việc làm cho tới 60% lực lượng lao động. Tuy nhiên, thực trạng hiện nay cho thấy các DNNVV chỉ có thể tiếp cận dưới 9% tài chính bền vững. Trong khi đó, tín dụng xanh trên toàn thị trường chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ. Điều này cho thấy sự chênh lệch đáng kể giữa tiềm năng và thực tế tiếp cận tài chính của các DNNVV.

Nhận diện được vấn đề, các chuyên gia đã đề xuất xây dựng một khung chính sách toàn diện gồm 4 trụ cột quan trọng. Thứ nhất, hoàn thiện khung pháp lý để tạo môi trường kinh doanh thuận lợi cho các DNNVV. Thứ hai, cải cách tài chính nhằm tăng cường khả năng tiếp cận các nguồn vốn. Thứ ba, nâng cao năng lực cho các DNNVV để họ có thể đáp ứng các yêu cầu về tài chính bền vững. Cuối cùng, phát triển hạ tầng thị trường để hỗ trợ các DNNVV trong việc tiếp cận các nguồn tài chính mới.

Một thách thức đáng kể mà các DNNVV đang đối mặt là sự hạn chế trong việc tiếp cận nguồn tài chính truyền thống cũng như tài chính bền vững. Thống kê cho thấy tỷ lệ DNNVV tiếp cận tín dụng ngân hàng đã giảm từ 32% vào năm 2019 xuống còn 28% vào năm 2023. Đặc biệt, tín dụng xanh chỉ chiếm 4,5% tổng dư nợ tín dụng tại Việt Nam, thấp hơn đáng kể so với các quốc gia trong khu vực.

Có ba rào cản chính được xác định là hạn chế sự tham gia của các DNNVV vào tài chính bền vững. Thứ nhất, nhiều DNNVV thiếu kiến thức về môi trường, xã hội và quản trị (ESG), điều này gây khó khăn cho họ trong việc đáp ứng các tiêu chuẩn về tài chính bền vững. Thứ hai, sự không nhất quán trong thực thi chính sách giữa các địa phương đã gây ra sự không rõ ràng và khó khăn cho các DNNVV. Thứ ba, tình trạng khan hiếm sản phẩm tài chính phù hợp với nhu cầu của DNNVV cũng là một thách thức lớn.

Để vượt qua những rào cản này, nhiều giải pháp đã được đề xuất dựa trên kinh nghiệm quốc tế và thực tiễn tại Việt Nam. Các giải pháp này bao gồm hoàn thiện khung pháp lý để hỗ trợ DNNVV tiếp cận tài chính bền vững, cải cách khu vực tài chính để tăng cường cung cấp các sản phẩm tài chính phù hợp, nâng cao năng lực cho các DNNVV thông qua các chương trình đào tạo và hỗ trợ, và phát triển hạ tầng thị trường để tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận các nguồn tài chính.

Việc triển khai đồng bộ các giải pháp này được kỳ vọng sẽ thúc đẩy việc huy động tài chính bền vững cho các DNNVV, đồng thời tăng tỷ lệ tiếp cận tín dụng xanh. Đây không chỉ là một chính sách tài chính mà còn là nền tảng chiến lược quan trọng để Việt Nam thực hiện chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng toàn diện và trung hòa carbon, góp phần vào mục tiêu phát triển bền vững.

Một số giải pháp cụ thể bao gồm tăng cường hợp tác với các tổ chức quốc tế như Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEP) để tiếp cận các nguồn lực và chuyên môn trong lĩnh vực tài chính bền vững. Ngoài ra, Ngân hàng Thế giới (WB) cũng đóng vai trò quan trọng trong việc hỗ trợ các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam, trong việc phát triển các giải pháp tài chính bền vững.

Ngân hàng TMCP Hàng Hải Việt Nam (MSB) vừa chính thức công bố Khung Tài chính Bền vững (Sustainable Finance Framework – SFF), đánh dấu một bước tiến quan trọng trong lộ trình phát triển bền vững của ngân hàng. Khung tài chính này được xây dựng với sự hỗ trợ kỹ thuật từ Tổ chức Tài chính Quốc tế (IFC), thành viên của Nhóm Ngân hàng Thế giới (The World Bank Group).

Mới đây, S&P Global Ratings, một tổ chức xếp hạng tín nhiệm toàn cầu, đã đưa ra ý kiến độc lập (SPO) cho SFF của MSB. SFF của MSB được phát triển dựa trên và hoàn toàn phù hợp với các nguyên tắc được ban hành bởi Hiệp hội Thị trường Vốn Quốc tế (ICMA), Hiệp hội Thị trường cho vay (LMA), Hiệp hội Thị trường cho vay châu Á Thái Bình Dương (APLMA) và Hiệp hội Giao dịch và Hợp vốn cho vay (LSTA).

Theo khung tài chính này, nguồn vốn huy động từ mỗi khoản đi vay/trái phiếu xanh, xã hội hoặc bền vững của MSB sẽ được sử dụng để tài trợ hoặc tái tài trợ cho các tài sản và dự án đủ điều kiện thuộc 8 lĩnh vực xanh, 5 mục tiêu xã hội hoặc kết hợp lĩnh vực xanh và xã hội. Điều này giúp thúc đẩy Chương trình Nghị sự 2030 của Liên Hợp quốc, bao gồm 17 mục tiêu Phát triển bền vững (SDG), đồng thời đóng góp vào việc đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050, phù hợp với cam kết của Chính phủ Việt Nam.

SFF của MSB được cấu trúc với 4 nội dung cốt lõi, bao gồm lựa chọn các tài sản/dự án có mục đích sử dụng vốn phù hợp với các tiêu chí đủ điều kiện; quy trình đánh giá và lựa chọn tài sản/dự án; cách thức quản lý nguồn vốn huy động; và công tác báo cáo, bao gồm báo cáo phân bổ và báo cáo tác động môi trường.

MSB đặt mục tiêu trọng yếu là phát triển cơ hội mới trong các lĩnh vực xanh như năng lượng tái tạo, sử dụng năng lượng hiệu quả, giao thông vận tải sạch, công trình xanh, quản lý nước và nước thải bền vững, chống biến đổi khí hậu… Bên cạnh đó, các dự án xã hội cũng được chú trọng như tài chính toàn diện, hỗ trợ về y tế, giáo dục, bình đẳng giới và nhà ở có giá phải chăng.

Theo đánh giá của S&P Global Ratings, MSB đang cho thấy những bước đi hiệu quả trong việc tập trung đầu tư vào các hoạt động hỗ trợ quá trình chuyển đổi xanh, góp phần giải quyết các thách thức môi trường cấp bách tại Việt Nam như phát thải khí nhà kính và ô nhiễm.

Một điểm mạnh của MSB là thuộc số ít ngân hàng tại Việt Nam áp dụng các chuẩn tính toán của Hiệp hội Kế toán Carbon trong ngành Tài chính (PCAF) để đo lường lượng khí thải từ hoạt động cho vay thuộc phạm vi 3 (Scope 3 financed emissions). Việc hợp tác với các đối tác tư vấn để tính toán phát thải từ toàn bộ hoạt động của ngân hàng là bước đi tiên phong trên thị trường, thể hiện mức độ cam kết vượt trội của MSB trong việc quản lý rủi ro khí hậu so với thông lệ trong khu vực.

S&P Global Ratings cũng ghi nhận rằng hiện tại SFF của MSB không có điểm yếu trong các hoạt động phát triển bền vững. Đây là cơ sở để MSB nâng cao vị thế và uy tín với các nhà đầu tư quốc tế.

Khung Tài chính Bền vững của MSB không chỉ là công cụ nền tảng huy động vốn mà còn giúp định hướng chiến lược trong hoạt động cấp tín dụng, thúc đẩy ngân hàng và khách hàng cùng hướng tới tăng trưởng xanh, giảm thiểu rủi ro môi trường – xã hội, đồng thời góp phần cân bằng giữa mục tiêu kinh tế và lợi ích cộng đồng.

Trong những năm gần đây, MSB luôn coi phát triển bền vững là một hoạt động trọng tâm của ngân hàng. Về mặt quản trị rủi ro, năm 2023, MSB đã áp dụng Hệ thống Quản lý Môi trường và Xã hội (ESMS) trên toàn bộ danh mục cho vay. ESMS và công tác báo cáo của MSB phù hợp với các quy định pháp lý trong nước và tích hợp các tiêu chuẩn hoạt động quốc tế.

Với việc công bố Khung Tài chính Bền vững, MSB không chỉ tăng cường năng lực huy động vốn xanh – xã hội trên thị trường tài chính trong và ngoài nước mà còn khẳng định vai trò tiên phong trong việc lan tỏa xu thế phát triển bền vững tại Việt Nam, hướng đến hiện thực hóa các mục tiêu quốc gia về tăng trưởng xanh và ứng phó với biến đổi khí hậu.