Ngày 16/7, tại Hà Nội, Diễn đàn nông nghiệp 2025 với chủ đề ‘Thúc đẩy kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp’ đã diễn ra. Các chuyên gia và doanh nghiệp đã thảo luận về việc áp dụng mô hình kinh tế tuần hoàn trong ngành nông nghiệp, nhằm giảm thiểu tác động môi trường và tăng giá trị sản phẩm.

Ông Trần Mạnh Báo, Chủ tịch Tập đoàn ThaiBinh Seed, cho biết đã có nhiều mô hình kinh tế tuần hoàn tiêu biểu trong ngành lúa gạo, như mô hình sản xuất lúa, cá, vịt ở đồng bằng sông Cửu Long. Mô hình này giúp tận dụng phụ phẩm nông nghiệp làm thức ăn chăn nuôi và kiểm soát sâu bệnh sinh học một cách hiệu quả. Ngoài ra, các doanh nghiệp đã đầu tư ứng dụng công nghệ hiện đại vào toàn bộ quy trình sản xuất, chế biến sâu, bảo quản, và phát triển các dòng sản phẩm cao cấp từ gạo như gạo dinh dưỡng, gạo hữu cơ, bánh, sữa gạo, mỹ phẩm… Việc này đã giúp đa dạng hóa sản phẩm và tăng giá trị gia tăng cho ngành lúa gạo.

Thay vì chỉ xuất khẩu gạo thô, các doanh nghiệp đã chuyển hướng sang sản xuất các sản phẩm có giá trị gia tăng cao hơn. Điều này không chỉ giúp tăng thu nhập cho nông dân mà còn góp phần vào việc phát triển bền vững ngành nông nghiệp. Để phát triển mô hình kinh tế tuần hoàn trong nông nghiệp, ông Trần Mạnh Báo đề xuất cần xây dựng một chương trình quốc gia phát triển ngành hàng lúa gạo theo mô hình kinh tế tuần hoàn. Chương trình này cần có sự tham gia của cả hệ thống chính trị, các doanh nghiệp, hợp tác xã, nhà khoa học và nông dân để đảm bảo sự phát triển bền vững và hiệu quả.

Ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, cho rằng để phát triển các mô hình kinh tế tuần hoàn, cần quan tâm đến xây dựng các quy trình, tiêu chuẩn, sự công nhận, xác nhận nông nghiệp tuần hoàn sản phẩm trong nông nghiệp tuần hoàn. Điều này sẽ giúp đảm bảo chất lượng và tính minh bạch của các sản phẩm nông nghiệp tuần hoàn.

Ngoài ra, ông Thịnh cũng nhấn mạnh cần có nhãn mác riêng để tạo cơ sở cho người tiêu dùng phân biệt được các sản phẩm có đóng góp bảo vệ tài nguyên môi trường. Việc này sẽ giúp tăng giá trị và tạo động lực cho doanh nghiệp, hợp tác xã đầu tư vào kinh tế tuần hoàn. Từ đó, các doanh nghiệp và hợp tác xã sẽ có thêm động lực để tiếp tục đầu tư vào các mô hình kinh tế tuần hoàn, góp phần vào việc phát triển bền vững ngành nông nghiệp và bảo vệ môi trường.

Sinh viên Việt Nam gây ấn tượng tại Hà Lan với mô hình nông nghiệp tuần hoàn sáng tạo. Huỳnh Thị Hồng Xuyến, sinh viên ngành Quản lý Tài nguyên – Môi trường, Trường Đại học Trà Vinh, đã trình bày chuyên đề ấn tượng trước hơn 40 giảng viên và sinh viên Trường Đại học Khoa học Ứng dụng Saxion (SaxionU), Hà Lan. Mô hình của Hồng Xuyến tập trung vào việc tái sử dụng nước ngưng tụ từ hệ thống điều hòa không khí – một nguồn tài nguyên sạch thường bị bỏ phí trong sinh hoạt đô thị để phục vụ sản xuất nông nghiệp.

Đây là giải pháp thiết thực trong bối cảnh nhiều quốc gia đang phải đối mặt với tình trạng khan hiếm nước và biến đổi khí hậu ngày càng gia tăng. Hệ thống Aquaponics và Hydroponics do Hồng Xuyến và nhóm nghiên cứu tại TVU phát triển đã thu hút sự quan tâm sâu sắc từ phía giảng viên Hà Lan. Hệ thống Aquaponics hoạt động theo cơ chế tuần hoàn nước giữa bể cá và bồn trồng rau, tiết kiệm đến 90% lượng nước so với phương pháp truyền thống.

Trong khi đó, mô hình Hydroponics cho phép trồng cây không cần đất, sử dụng dung dịch dinh dưỡng được đưa trực tiếp vào rễ cây thông qua hệ thống ống và bơm tuần hoàn. Mô hình này hướng tới việc xây dựng một hệ sinh thái canh tác khép kín, tiết kiệm nước và năng lượng, thân thiện với môi trường và phù hợp để triển khai tại hộ gia đình, trường học hoặc cộng đồng nông thôn – đô thị.

Giải pháp tái sử dụng nước ngưng tụ từ máy lạnh đã gây ấn tượng mạnh với các giảng viên Hà Lan bởi tính thực tiễn cao và khả năng nhân rộng trong bối cảnh biến đổi khí hậu và thiếu hụt nguồn nước sạch đang ngày càng trầm trọng ở nhiều quốc gia. TS. Trần Thị Ngọc Bích – Phó Viện trưởng Viện Khoa học Công nghệ Môi trường (Trường Đại học Trà Vinh), người trực tiếp hướng dẫn và đồng hành cùng Hồng Xuyến trong hành trình nghiên cứu, chia sẻ: ‘Hồng Xuyến là một sinh viên có tư duy độc lập, khả năng tự nghiên cứu tốt và luôn kiên trì theo đuổi các giải pháp bền vững gắn liền với thực tiễn địa phương.

Việc em tận dụng nước ngưng tụ từ điều hòa – một nguồn nước tưởng chừng vô dụng để phục vụ canh tác tuần hoàn là một hướng đi sáng tạo và đầy tiềm năng’. Chuyến thực tập 5 tháng tại Hà Lan không chỉ giúp Hồng Xuyến tiếp cận với công nghệ tiên tiến và phương pháp nghiên cứu quốc tế, mà còn là cơ hội để em kết nối, trao đổi và mang các sáng kiến của Việt Nam đến với bạn bè quốc tế.

Hơn nữa, những trải nghiệm này sẽ là nền tảng vững chắc để em phát triển trong lĩnh vực môi trường và nông nghiệp bền vững. Các mô hình được sinh viên thiết kế với tiêu chí chi phí thấp, dễ vận hành và linh hoạt, đặc biệt phù hợp với điều kiện của người dân vùng đồng bằng sông Cửu Long – nơi đang chịu tác động nặng nề bởi hạn mặn và suy giảm nguồn nước ngầm.

Đây không chỉ là một bước tiến lớn trong hành trình học thuật của sinh viên Việt Nam, mà còn thể hiện năng lực nghiên cứu và sáng tạo của thế hệ trẻ Việt Nam, góp phần mở rộng cơ hội hợp tác quốc tế trong lĩnh vực môi trường và nông nghiệp bền vững.