Ngày 1/8, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã chính thức công bố mạng lưới các trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 tại Hà Nội. Sự kiện này đánh dấu một bước tiến quan trọng trong việc triển khai Đề án Phát triển hệ thống trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 đến năm 2030 của Chính phủ.

Trong khu vực phía Bắc, đã có 7 mạng lưới trung tâm đào tạo xuất sắc được thành lập, bao gồm: Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ sinh học trong công nghiệp và y sinh; Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ sinh học về trí tuệ nhân tạo và công nghiệp bán dẫn; Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ giao thông và hạ tầng tiên tiến, thông minh; Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về vật liệu mới và công nghệ xây dựng; Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ sinh học trong nông nghiệp; Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ giao thông; và Mạng lưới Trung tâm đào tạo xuất sắc về công nghệ mạng thế hệ sau, an ninh mạng thông minh và truyền thông đa phương tiện.

Các cơ sở giáo dục đại học chủ trì các mạng lưới này bao gồm Đại học Quốc gia Hà Nội, Đại học Bách khoa Hà Nội, Trường Đại học Giao thông Vận tải, Trường Đại học Xây dựng Hà Nội, Đại học Thái Nguyên, Trường Đại học Công nghệ Giao thông Vận tải và Học viện Công nghệ Bưu chính Viễn thông.

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo Nguyễn Văn Phúc khẳng định việc hình thành các mạng lưới trung tâm đào tạo xuất sắc là minh chứng cho chiến lược phát triển dựa trên hợp tác toàn diện giữa nhà trường, doanh nghiệp và Nhà nước. Ông nhấn mạnh rằng đây sẽ là nền tảng quan trọng để Việt Nam bứt phá trong đào tạo nhân lực công nghệ cao phục vụ quá trình chuyển đổi số.

Việc thành lập các trung tâm đào tạo xuất sắc này được kỳ vọng sẽ góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nhân lực công nghệ cao, đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động và hỗ trợ sự phát triển của đất nước trong thời kỳ hội nhập quốc tế.

Đề án Phát triển hệ thống trung tâm đào tạo xuất sắc và tài năng về công nghệ 4.0 đến năm 2030 của Chính phủ đặt mục tiêu xây dựng các trung tâm đào tạo xuất sắc trong các lĩnh vực công nghệ ưu tiên, nhằm tạo ra nguồn nhân lực chất lượng cao đáp ứng nhu cầu của Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư.

Các trung tâm đào tạo xuất sắc này sẽ tập trung vào nghiên cứu, phát triển và chuyển giao công nghệ, cũng như đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao trong các lĩnh vực như trí tuệ nhân tạo, công nghiệp 4.0, khoa học dữ liệu và an ninh mạng.

Thông qua việc thành lập các mạng lưới trung tâm đào tạo xuất sắc, Bộ Giáo dục và Đào tạo kỳ vọng sẽ tăng cường hợp tác giữa các cơ sở giáo dục đại học, doanh nghiệp và Nhà nước, từ đó tạo ra môi trường học tập và nghiên cứu tiên tiến, đáp ứng nhu cầu của xã hội.

Thứ trưởng Nguyễn Văn Phúc cũng nhấn mạnh rằng việc phát triển nhân lực công nghệ cao là yếu tố then chốt để Việt Nam có thể chuyển đổi số thành công và hội nhập vào nền kinh tế toàn cầu.

Trong thời gian tới, Bộ Giáo dục và Đào tạo sẽ tiếp tục triển khai và mở rộng các mạng lưới trung tâm đào tạo xuất sắc, nhằm tạo điều kiện cho các cơ sở giáo dục đại học và doanh nghiệp hợp tác chặt chẽ hơn trong việc đào tạo và nghiên cứu khoa học.

Đây là một bước tiến quan trọng trong việc hiện thực hóa mục tiêu phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, góp phần vào sự phát triển bền vững của đất nước.

Các chuyên gia tại Diễn đàn chiến lược vốn hóa doanh nghiệp proptech đánh giá rằng Việt Nam có tiềm năng lớn trong lĩnh vực công nghệ số và chuyển đổi số. Tuy nhiên, để phát triển mạnh mẽ, các doanh nghiệp công nghệ cần có hệ sinh thái đủ tốt để thử nghiệm và sáng tạo. Đặc biệt, việc tiếp cận nguồn vốn dài hạn và linh hoạt là chìa khóa giúp các startup vươn mình trở thành ‘kỳ lân’.

Để thúc đẩy sự phát triển của các doanh nghiệp công nghệ, Bộ Chính trị đã ban hành ‘Bộ tứ trụ cột’ gồm Nghị quyết 57, 59, 66, 68 nhằm hoàn thiện thể chế và hỗ trợ doanh nghiệp phát triển. Chính phủ cũng đã có nhiều Nghị quyết để cụ thể hóa những yêu cầu về việc hoàn thiện thể chế, đặc biệt là xóa bỏ các rào cản, hỗ trợ doanh nghiệp phát triển lớn mạnh.

Trong lĩnh vực công nghệ, Chính phủ đã nhiều lần nhấn mạnh rằng phát triển doanh nghiệp công nghệ và khởi nghiệp sáng tạo là trụ cột để Việt Nam chuyển mình trong kỷ nguyên số. Trong năm 2025, các bộ, ngành liên quan phải hoàn thiện việc sửa đổi, ban hành các văn bản pháp luật để hỗ trợ các startup huy động vốn linh hoạt, dễ dàng hơn.

Nhiều tổ chức quốc tế như ADB, WB đánh giá Việt Nam là một trong những quốc gia có tiềm năng lớn trong lĩnh vực công nghệ số và chuyển đổi số. Tuy nhiên, những hạn chế về thể chế khiến cho số doanh nghiệp công nghệ vươn mình trở thành ‘kỳ lân’ (mức định giá > 1 tỷ USD) tương đối ít.

Ông Hoàng Mai Chung, Chủ tịch Hội đồng quản trị Meey Group, cho rằng một điểm chung của các startup ‘kỳ lân’ là sản phẩm, dịch vụ, công nghệ mà các doanh nghiệp này tạo ra thường mang tính đột phá. Tuy vậy, để thành công không hề dễ dàng khi các startup phải đối mặt với nhiều rủi ro và thách thức.

Về vấn đề nguồn vốn, ông Chung cho rằng thị trường chứng khoán được xem là kênh huy động vốn trung và dài hạn cho doanh nghiệp, nhưng chưa thực sự hỗ trợ được các công ty khởi nghiệp do yêu cầu khắt khe về tài chính nếu muốn niêm yết.

Việc Quốc hội vừa thông qua Luật Công nghiệp công nghệ số và ban hành Nghị quyết về xây dựng trung tâm tài chính tại Việt Nam đã cho phép xây dựng chính sách thử nghiệm (cơ chế sandbox) cho các mô hình kinh doanh Fintech. Đồng thời, Meey Group đã ký thỏa thuận hợp tác chiến lược với tổ chức tư vấn tài chính quốc tế ARC để khởi động lộ trình tìm kiếm IPO tại Mỹ, mở ra cơ hội cho startup Việt vươn xa trên thị trường quốc tế.

Có thể thấy, việc tiếp cận nguồn vốn dài hạn và linh hoạt là yếu tố quan trọng giúp các startup Việt Nam phát triển và vươn mình trở thành ‘kỳ lân’. Với sự hỗ trợ từ Chính phủ và các tổ chức quốc tế, các doanh nghiệp công nghệ Việt Nam có thể kỳ vọng vào một tương lai phát triển mạnh mẽ và hiện thực hóa giấc mơ trở thành ‘kỳ lân’.

Chuyển đổi số trong ngành ngân hàng hiện nay đã trở thành một yêu cầu bắt buộc, hơn là một xu hướng. Quá trình số hóa trong lĩnh vực này không chỉ dừng lại ở việc áp dụng công nghệ mới mà còn đòi hỏi sự thay đổi về chất trong cách thức vận hành và cung cấp dịch vụ. Tuy nhiên, thách thức lớn nhất mà ngành ngân hàng đang phải đối mặt không chỉ là việc đầu tư vào công nghệ mà còn là việc xây dựng và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao để đáp ứng được nhu cầu của quá trình chuyển đổi số.

Ngân hàng Nhà nước đã chỉ ra rằng, các ứng dụng ngân hàng hiện nay không chỉ phục vụ giao dịch tài chính mà còn tích hợp nhiều tiện ích khác như đặt vé máy bay, tra cứu thông tin di chuyển, thanh toán hóa đơn… Mức độ kết nối và tích hợp giữa ngân hàng và các lĩnh vực khác như vận tải, du lịch, thương mại đang ở mức rất cao. Điều này đòi hỏi nhân viên ngân hàng phải có kiến thức và kỹ năng đa dạng để có thể phục vụ khách hàng một cách tốt nhất.

Ngành Ngân hàng đang thích nghi nhanh chóng với sự xuất hiện và ứng dụng mạnh mẽ của các công nghệ mới như tài sản ảo, hợp đồng thông minh, chữ ký điện tử… Những công nghệ này đang từng bước thay đổi thói quen và phương pháp xử lý nghiệp vụ trong toàn hệ thống ngân hàng. Để đối mặt với những thay đổi này, người làm ngân hàng hiện nay không chỉ cần am hiểu nghiệp vụ truyền thống mà còn phải thành thạo kỹ năng công nghệ. Hai kỹ năng này cần song hành để có thể thiết kế và triển khai quy trình nghiệp vụ số.

Hiện tại, hạ tầng phục vụ chuyển đổi số ngành Ngân hàng cũng được ưu tiên đầu tư và phát triển mạnh mẽ. Hệ thống thanh toán điện tử liên ngân hàng hiện xử lý bình quân khoảng 820 nghìn tỷ đồng mỗi ngày. Hệ thống chuyển mạch tài chính và bù trừ điện tử ghi nhận khoảng 26 triệu giao dịch mỗi ngày. Theo thống kê từ Ngân hàng Nhà nước, đến nay đã có gần 87% người trưởng thành tại Việt Nam sở hữu tài khoản ngân hàng. Giá trị giao dịch không dùng tiền mặt hiện nay đã gấp 25 lần GDP.

Riêng trong 5 tháng đầu năm 2025, giao dịch không dùng tiền mặt tiếp tục tăng trưởng mạnh, trong đó giao dịch qua mã QR tăng hơn 78% về số lượng và tăng hơn 216% về giá trị. Những con số này cho thấy sự phát triển nhanh chóng của quá trình chuyển đổi số trong ngành ngân hàng. Tuy nhiên, để duy trì và phát triển hơn nữa, ngành ngân hàng cần phải có một đội ngũ nhân viên có trình độ công nghệ cao để có thể vận hành và quản lý các hệ thống này một cách hiệu quả.

Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Phạm Tiến Dũng khẳng định rằng ngành Ngân hàng đang rất khát nhân lực công nghệ. Áp lực càng gia tăng khi các công nghệ như trí tuệ nhân tạo (AI), dữ liệu lớn (Big Data), blockchain và điện toán đám mây (Cloud) đang làm thay đổi toàn diện phương thức vận hành của các ngân hàng. Điều này đòi hỏi các ngân hàng phải có một chiến lược đào tạo và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao để đáp ứng được nhu cầu của quá trình chuyển đổi số.

Nhiều chuyên gia cho rằng, để giải quyết bài toán nhân lực công nghệ, cần có sự đột phá trong đào tạo. Cần xây dựng các chương trình đào tạo Fintech, tạo điều kiện thuận lợi cho sinh viên tiếp cận với công nghệ mới. Đồng thời, cần có chính sách thu hút và giữ chân nhân tài. Việc đầu tư vào nguồn nhân lực chất lượng cao sẽ giúp các ngân hàng có thể tận dụng được tối đa lợi ích của công nghệ và duy trì được lợi thế cạnh tranh trên thị trường.

Chuyển đổi số trong ngành ngân hàng là một quá trình tất yếu và đang ngày càng phát triển mạnh mẽ. Tuy nhiên, để đạt được hiệu quả, cần phải có sự đầu tư và phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao. Đây là chìa khóa để các ngân hàng có thể thành công trong quá trình chuyển đổi số và tiếp tục cung cấp các dịch vụ chất lượng cao cho khách hàng trong thời đại kỹ thuật số.

Bộ Khoa học và Công nghệ đang tích cực đôn đốc và thúc đẩy 6 địa phương triển khai khu công nghiệp công nghệ số và khu công nghiệp công nghệ thông tin tập trung. Theo báo cáo, đến tháng 5/2025, trên cả nước đã có 8 khu công nghệ thông tin (CNTT) tập trung được thành lập, mở rộng và công nhận theo quy định của pháp luật.

Mới đây, Thủ tướng Chính phủ đã ký Quyết định số 890/QĐ-TTg thành lập Khu công nghệ thông tin tập trung Bình Dương với quy mô diện tích 15,47 ha, nằm trong Khu liên hợp Công nghiệp – Dịch vụ – Đô thị Bình Dương. Các doanh nghiệp thực hiện dự án trong lĩnh vực công nghệ thông tin đầu tư vào Khu công nghệ thông tin tập trung Bình Dương sẽ được hưởng các ưu đãi quy định tại Nghị định số 154/2013/NĐ-CP ngày 8/11/2013 của Chính phủ và các chính sách ưu đãi khác áp dụng đối với khu công nghệ thông tin tập trung theo quy định của pháp luật.

Bộ Khoa học và Công nghệ cũng đang hướng dẫn và phối hợp thúc đẩy phát triển thêm các khu công nghệ số tập trung tại các địa phương như Yên Bình – Thái Nguyên, Hậu Giang, Bình Định, Hạ Long tỉnh Quảng Ninh, Long Thành tỉnh Đồng Nai và Bắc Ninh.

Tuy nhiên, đánh giá về Hệ sinh thái công nghiệp công nghệ số Việt Nam hiện vẫn còn hạn chế, thiếu tính đa dạng, bền vững và năng lực công nghệ. Các doanh nghiệp Việt Nam chủ yếu ứng dụng và phát triển công nghệ, trong khi khả năng làm chủ công nghệ còn hạn chế, đặc biệt là các công nghệ như Trí tuệ nhân tạo, điện toán đám mây, dữ liệu lớn, chuỗi khối, internet vạn vật, bán dẫn, 5G, 6G, thông tin vệ tinh.

Tổng doanh thu ngành cao nhưng chủ yếu đến từ doanh nghiệp FDI. Các doanh nghiệp Việt Nam hiện vẫn chưa thể tham gia sâu vào chuỗi giá trị của các doanh nghiệp FDI do chưa đáp ứng được các tiêu chí hoặc chưa đủ năng lực để nhận chuyển giao công nghệ mà các tập đoàn công nghệ quốc tế đặt ra.

Một trong những nguyên nhân chính là Việt Nam đang thiếu nguồn nhân lực chất lượng cao, các tổng công trình sư. Mặc dù có nguồn nhân lực dồi dào, Việt Nam vẫn đang đối mặt với thách thức thiếu hụt các chuyên gia cao cấp trong lĩnh vực công nghiệp công nghệ số.

Để giải quyết vấn đề này, Bộ Khoa học và Công nghệ cho rằng cần hoàn thiện khung khổ pháp lý, đặc biệt là văn bản pháp luật hướng dẫn Luật Công nghiệp công nghệ số. Đồng thời, cần xây dựng và tổ chức triển khai các chiến lược, chương trình, đề án phát triển công nghiệp công nghệ số như Chiến lược quốc gia về phát triển công nghiệp bán dẫn.

Bộ cũng đề xuất phát triển hệ sinh thái công nghiệp công nghệ số Việt Nam toàn diện, bao trùm đầy đủ từ công nghiệp phụ trợ, sản xuất sản phẩm công nghệ số, nghiên cứu phát triển các nền tảng số, các giải pháp số tổng thể phục vụ chuyển đối số quốc gia và tham gia ngày càng sâu vào chuỗi giá trị toàn cầu.

Chuyển đổi số trong khu vực công tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức và rào cản. Theo ông Nguyễn Hữu Thái Hòa, Phó Viện trưởng Viện Trí Việt IVM – VUSTA, Chủ tịch VDIC, Trung tâm Thông tin Truyền thông số Việt Nam của Hội Truyền Thông Số, việc chuyển đổi số chỉ được nhìn nhận như một nhiệm vụ công nghệ đơn thuần mà không gắn với cải cách thể chế, quản trị và đo lường hiệu quả sử dụng nguồn lực công thì rất khó tạo ra đột phá thực chất.

Một trong những rào cản lớn nhất là hạ tầng công nghệ tại các cơ quan Nhà nước còn rất lạc hậu, thiếu đồng bộ và khó tích hợp. Nhiều nơi vẫn sử dụng hệ thống lưu trữ dữ liệu rời rạc, không tương thích, gây cản trở việc kết nối, chia sẻ thông tin giữa các bộ, ngành, địa phương. Ông Hòa cũng chỉ ra rằng không có một kiến trúc công nghệ thống nhất, việc kết nối dữ liệu dân cư, thuế, y tế, tài chính… trở thành bài toán nan giải, dù các hệ thống đó đã được đầu tư lớn trong nhiều năm.

Tổng mức đầu tư cho các chương trình chuyển đổi số khu vực công bao gồm hạ tầng dữ liệu dân cư, căn cước công dân gắn chip, Cổng dịch vụ công quốc gia, nền tảng số ngành dọc… đã vượt hàng nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy sự phân bổ ngân sách thiếu đồng đều giữa trung ương và địa phương, khiến các cấp cơ sở khó có khả năng triển khai đồng bộ.

Ông Hòa cũng nhấn mạnh rằng chuyển đổi số khu vực công còn đối mặt với bài toán nhân lực công nghệ cao. Các chuyên gia giỏi về trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng, phân tích dữ liệu thường lựa chọn khu vực tư nhân hoặc các công ty công nghệ lớn do chính sách lương thưởng vượt trội. Trong khi đó, cán bộ, công chức tại nhiều cơ quan hành chính, đặc biệt ở tuyến huyện, xã thiếu kỹ năng số, thiếu cả động lực và tâm thế thích nghi với công nghệ mới.

Một thách thức khác là nguy cơ tấn công mạng ngày càng lớn khi dữ liệu nhạy cảm như thông tin công dân, tài chính, y tế… được số hóa và lưu trữ tập trung, nhưng lại thiếu lớp bảo vệ pháp lý và công nghệ tương xứng. Hệ thống pháp luật về bảo mật dữ liệu, an toàn thông tin, lưu trữ số… vẫn chưa bắt kịp tốc độ phát triển của công nghệ, gây ra khoảng trống trong việc xử lý sự cố và đảm bảo niềm tin số cho người dân.

Để tháo gỡ những nút thắt hiện nay, ông Hòa nêu 4 đề xuất: tăng ngân sách đầu tư hạ tầng số, phát triển nguồn nhân lực số cho khu vực công, khuyến khích doanh nghiệp công nghệ tham gia cung cấp giải pháp số cho khu vực công và xây dựng trung tâm giám sát an ninh mạng quốc gia, đồng thời ban hành khung pháp lý chặt chẽ về bảo mật dữ liệu, quyền riêng tư và lưu trữ số. Với những giải pháp này, kỳ vọng chuyển đổi số trong khu vực công tại Việt Nam sẽ đạt được những bước tiến đáng kể trong thời gian tới.