Từ ngày 1/1/2026, Chính phủ sẽ bãi bỏ hình thức thuế khoán và thay thế bằng việc tự khai, nộp thuế theo doanh thu thực tế. Sự thay đổi này đang gây ra nhiều lo lắng cho các hộ kinh doanh về việc tăng chi phí, giảm lợi nhuận, cũng như những khó khăn do thiếu kiến thức và kỹ năng công nghệ, cùng với sự phức tạp của các thủ tục đăng ký và kê khai.

Việc bãi bỏ thuế khoán và áp dụng hình thức tự khai, nộp thuế theo doanh thu thực tế được xem là một bước đi quan trọng để tăng tính minh bạch trong hoạt động kinh doanh. Theo Nghị định 70/2025/NĐ-CP (Nghị định 70), các hộ kinh doanh đang nộp thuế theo phương pháp khoán và có doanh thu từ 1 tỷ đồng/năm trở lên phải sử dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền có kết nối dữ liệu điện tử với cơ quan thuế.

Ông Đậu Anh Tuấn, Trưởng ban Pháp chế, Phó Tổng thư ký Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI), cho rằng Nghị định 70 là một bước đi quan trọng của Chính phủ nhằm tăng cường tính minh bạch, hiện đại hóa hệ thống quản lý thuế và từng bước xây dựng môi trường kinh doanh công bằng, hiệu quả.

Tuy nhiên, theo khảo sát của VCCI với gần 1.400 hộ kinh doanh trên toàn quốc, nhiều hộ kinh doanh vẫn còn lo lắng và chưa hiểu rõ về Nghị định 70. Có đến 94% hộ kinh doanh được khảo sát trực tiếp đã biết đến Nghị định 70, nhưng chỉ khoảng 11% thực sự hiểu rõ nội dung và nghĩa vụ của mình. Đặc biệt, hơn 50% cho biết chưa từng nhận được hỗ trợ rõ ràng từ cơ quan thuế ở địa phương.

Bà Nguyễn Thị Khánh Ly, chủ hộ kinh doanh Phạm Gia tại Hà Nội, cho rằng chính sách thuế mới đang tạo ra nhiều áp lực cho các hộ kinh doanh. Trước đây, phần lớn hộ kinh doanh đều quen với việc nộp thuế khoán, hình thức áp mức thuế cố định hàng tháng, không yêu cầu ghi chép sổ sách hay kê khai doanh thu chi tiết.

Ông Nguyễn Đình Cư, Phó chủ tịch kiêm Tổng thư ký Hội Tư vấn Thuế Việt Nam (VTCA), cho rằng tâm lý lo lắng của các hộ kinh doanh là dễ hiểu. Việc áp dụng hóa đơn điện tử từ máy tính tiền là một thách thức lớn đối với các hộ kinh doanh nhỏ lẻ.

VCCI khuyến nghị cần chủ động truyền thông toàn diện, dễ hiểu và đúng đối tượng, đặc biệt với nhóm hộ kinh doanh nhỏ lẻ, ở khu vực nông thôn hoặc ngành nghề có tỷ lệ nhận biết thấp. Cơ quan thuế cần xây dựng các tài liệu hướng dẫn trực quan như sổ tay, infographic, quy trình minh họa… để hộ kinh doanh dễ nắm bắt và triển khai.

TS. Cấn Văn Lực, thành viên Hội đồng Tư vấn chính sách của Thủ tướng Chính phủ, cho rằng phần mềm kê khai nộp thuế cần hết sức dễ hiểu, dễ sử dụng; mô hình quản trị cũng phải cực kỳ đơn giản cho hộ kinh doanh. Cần phải xem xét lại mức doanh thu phải sử dụng hóa đơn điện tử.

Cơ quan thuế khẳng định Nghị định 70 không làm ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh của các hộ, cá nhân kinh doanh. Việc áp dụng và triển khai hóa đơn điện tử khởi tạo từ máy tính tiền nhằm đảm bảo thực hiện nghĩa vụ thuế trên doanh thu thực tế phát sinh, tạo môi trường sản xuất kinh doanh công bằng, minh bạch. Các hộ kinh doanh có thể tham khảo thêm thông tin tại trang web của VCCI để hiểu rõ hơn về Nghị định 70 và các quy định liên quan.

Cơ quan thuế tại TPHCM đang đề xuất tích hợp cảnh báo tạm hoãn xuất cảnh đối với những cá nhân chưa hoàn thành nghĩa vụ thuế vào nền tảng định danh điện tử quốc gia VNeID. Mục đích của đề xuất này là nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật thuế và hỗ trợ người nộp thuế tiếp cận thông tin nghĩa vụ thuế một cách dễ dàng hơn.

Trong bản tổng hợp và giải trình về Dự án Luật Quản lý thuế (sửa đổi), Chi cục Thuế khu vực II, thuộc Cục Thuế TPHCM, đề xuất Bộ Công an phối hợp với cơ quan thuế để kết nối và chia sẻ thông tin công dân theo phương thức điện tử. Từ đó, cảnh báo tạm hoãn xuất cảnh đối với những trường hợp chưa hoàn thành nghĩa vụ thuế sẽ được cập nhật và tích hợp trên VNeID.

Chi cục Thuế khu vực II cho biết, việc kết nối và chia sẻ thông tin giữa Bộ Công an và ngành thuế sẽ giúp cảnh báo sớm cho người nộp thuế về nghĩa vụ thuế thông qua ứng dụng VNeID. Điều này không chỉ giúp nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật thuế mà còn hỗ trợ người nộp thuế thực hiện đầy đủ nghĩa vụ tài chính với Nhà nước một cách chủ động.

Trước khi áp dụng biện pháp tạm hoãn xuất cảnh, cơ quan thuế sẽ thực hiện nhiều biện pháp đôn đốc như gọi điện, gửi email, mời làm việc, gửi thông báo nợ hoặc quyết định cưỡng chế nếu có. Chi cục Thuế khu vực II cũng khuyến cáo người nộp thuế cần chủ động tra cứu nghĩa vụ thuế thường xuyên, nộp thuế đúng hạn và kiểm tra các thông báo nợ, quyết định cưỡng chế hoặc thông báo tạm hoãn xuất cảnh để tránh những rắc rối khi xuất cảnh.

Tạm hoãn xuất cảnh hiện là một trong những biện pháp cưỡng chế nợ được ngành thuế áp dụng với những trường hợp chây ỳ, có dấu hiệu tẩu tán tài sản hoặc bỏ trốn. Theo quy định hiện hành, cá nhân, chủ hộ kinh doanh nợ thuế quá hạn trên 120 ngày từ 50 triệu đồng trở lên sẽ bị tạm hoãn xuất cảnh. Đối với cá nhân là người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp, hợp tác xã, biện pháp này sẽ được áp dụng nếu đơn vị nợ quá hạn trên 120 ngày và từ 500 triệu đồng trở lên.

Cơ quan thuế sẽ thông báo tạm hoãn xuất cảnh bằng phương thức điện tử cho người nộp thuế. Nếu không gửi được thông báo bằng cách này, cơ quan quản lý thuế sẽ thông báo trên trang thông tin điện tử của ngành thuế. Sau 30 ngày, nếu người nộp thuế chưa hoàn thành nghĩa vụ, nhà chức trách sẽ gửi văn bản về việc tạm hoãn xuất cảnh cho cơ quan quản lý xuất nhập cảnh để thực hiện.