Làn sóng số hóa đang mạnh mẽ thổi bùng xu hướng tinh giản nhân sự tại nhiều ngân hàng Việt Nam. Con số cắt giảm lên đến hàng nghìn người trong vài năm qua không chỉ phản ánh nỗ lực tối ưu hóa chi phí mà còn thể hiện bước chuyển dịch chiến lược để thích nghi với kỷ nguyên công nghệ.

Theo báo cáo tài chính quý II/2025, ngân hàng Lộc Phát (LPBank) đã cắt giảm 367 nhân sự chỉ trong 3 tháng. Điều này nâng tổng số lao động tinh gọn trong 12 tháng qua lên 2.900 người, tương đương mức sụt giảm tới 24%. Sự sụt giảm này gây chú ý khi so với quy mô nhân sự của nhà băng này trước đó.

Không chỉ LPBank, nhiều ngân hàng thương mại khác cũng chứng kiến sự co hẹp mạnh mẽ về lực lượng lao động. Trong quý I/2025, Sacombank đã giảm 930 nhân viên, xuống còn 16.128 nhân viên, tương đương giảm 5,45% so với cuối năm 2024. Trong suốt năm 2024, Sacombank cũng đã cắt giảm dần qua từng quý, từ 17.412 nhân viên xuống còn 17.058. Tương tự, VIB ghi nhận mức giảm 495 người (4,37%) trong quý I/2025 và tổng cộng 750 người (6,47%) trong một năm qua tính đến cuối quý I/2025. TPBank cũng không nằm ngoài xu thế khi tinh gọn 124 nhân sự trong 3 tháng đầu năm, tương đương 1,57%.

Nguyên nhân chính của làn sóng này đến từ nhu cầu tối ưu hóa chi phí và tăng hiệu quả hoạt động nhờ số hóa. Tại Đại hội đồng cổ đông thường niên 2025, ông Vũ Văn Tiền – Phó Chủ tịch HĐQT ABBank – nhấn mạnh: “Chúng tôi đã và đang tiến hành tinh giảm bộ máy mạnh mẽ, có những bộ phận giảm 30-40% để cắt giảm chi phí và nâng cao hiệu quả.” Ông Tiền cũng chia sẻ, ABBank đã đầu tư mạnh vào hệ thống công nghệ suốt nhiều năm qua, song song với việc giao việc kèm chỉ tiêu buộc nhân sự sử dụng công nghệ hiệu quả hơn.

Trong khi đó, TPBank đẩy mạnh tự động hóa bằng việc đưa hàng trăm robot vào thay thế các tác vụ lặp đi lặp lại tại các bộ phận vận hành, giao dịch. Theo Tổng giám đốc Nguyễn Hưng, điều này giúp nhân sự chuyển từ những công việc thủ công sang các nhiệm vụ đòi hỏi sáng tạo và giá trị gia tăng cao hơn.

Điểm đáng chú ý là song song với việc tinh gọn nhân sự truyền thống, các ngân hàng vẫn tăng cường tuyển dụng nhân sự chất lượng cao trong lĩnh vực công nghệ, dữ liệu và trí tuệ nhân tạo (AI). Đây được xem là bước “chuyển mình” để đáp ứng yêu cầu phát triển ngân hàng số, chứ không phải dấu hiệu của một cuộc khủng hoảng lao động.

Các khảo sát khách hàng trong ngành ngân hàng cho thấy, số lượng phòng giao dịch giờ đây không còn là thước đo phản ánh mức độ phủ sóng hay sức cạnh tranh của ngân hàng trên thị trường. Thay vào đó, chỉ số lượng giao dịch trực tuyến mới là thước đo quan trọng thể hiện khả năng tiếp cận và phục vụ khách hàng trong kỷ nguyên số. Do đó, điều tất yếu là số lượng phòng giao dịch sẽ được tinh gọn, kéo theo cắt giảm nhân sự, đặc biệt tại các thành phố lớn như Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh.

Việc cắt giảm nhân sự phản ánh sự dịch chuyển trọng tâm trong chiến lược phát triển của các ngân hàng từ mở rộng mạng lưới vật lý sang tối ưu hóa nền tảng số, giảm phụ thuộc vào nguồn lực lao động truyền thống, đồng thời tập trung vào tuyển dụng các vị trí chiến lược như phân tích dữ liệu, phát triển sản phẩm số, quản trị rủi ro công nghệ và an ninh mạng. Bên cạnh đó, việc giảm nhân sự cũng góp phần kiểm soát chi phí hoạt động, giúp các ngân hàng duy trì và cải thiện lợi nhuận trong bối cảnh cạnh tranh ngày càng khốc liệt.

Vietnam Report nhận định, làn sóng số hóa và tinh giản nhân sự trong ngành ngân hàng không chỉ là hiện tượng tại Việt Nam mà còn phổ biến trên toàn cầu. Tuy nhiên, bài toán đặt ra là làm sao để đảm bảo chất lượng dịch vụ không bị ảnh hưởng khi giảm nhân sự, đồng thời nâng cao năng lực cạnh tranh bằng công nghệ và con người phù hợp với xu thế mới.

Sự chuyển dịch này đặt ra yêu cầu cấp thiết về đào tạo lại lực lượng lao động, giúp họ thích ứng với vai trò mới trong môi trường số hóa – nơi công nghệ là công cụ, còn con người vẫn là trung tâm.

Ngành ngân hàng đang đối mặt với thách thức lớn về nhân lực trong thời đại công nghệ số. Phát biểu tại Diễn đàn Nhân lực ngành ngân hàng trước làn sóng công nghệ, tổ chức ngày 16/7 tại Hà Nội, Phó Thống đốc Ngân hàng Nhà nước Việt Nam Phạm Tiến Dũng cho biết, chưa bao giờ ngành ngân hàng lại khát nhân lực về an ninh công nghệ thông tin như hiện nay.

Sự phát triển nhanh chóng của công nghệ đã làm thay đổi hoàn toàn hoạt động của ngành ngân hàng, từ cách thức tiếp xúc, quản trị đến giám sát và nhân lực. Trong cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0, tỷ lệ người dân trưởng thành có tài khoản ngân hàng đã tăng từ 31% vào năm 2017 lên 87% hiện nay, tương ứng với khoảng 200 triệu tài khoản tiền gửi. Số lượng giao dịch tài chính cũng tăng lên đến 50-100 triệu giao dịch mỗi ngày.

Điều này đòi hỏi nhân lực của ngân hàng phải thay đổi để đáp ứng nhu cầu mới. Hầu hết các ngân hàng đã phải thành lập khối chuyên trách về dữ liệu, tương tự như khối tín dụng. Hơn 90% giao dịch của khách hàng được thực hiện qua kênh số, và các dịch vụ ngân hàng cũng được thực hiện tự động, không còn phải bố trí nhân viên đọc chứng từ.

Điều này đòi hỏi ngành ngân hàng phải tái cấu trúc, xây dựng quy trình nghiệp vụ thông minh và quan trọng là phải có một đội ngũ am hiểu về nghiệp vụ, về công nghệ thông tin đi cùng với nhau để xây dựng nghiệp vụ đó.

Thứ trưởng Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cho biết, trung bình 6 tháng đến 1 năm lại có một công nghệ mới ra đời, do đó, việc cập nhật trong đào tạo nhân lực công nghệ phải làm liên tục. Trong xu thế công nghệ mới, Việt Nam bắt buộc phải phát triển công nghệ liên quan đến fintech, tài sản số, blockchain, trí tuệ nhân tạo.

Dự báo khối nghiệp vụ về tài chính kinh doanh cơ bản sẽ thay đổi kỹ năng bằng trí tuệ nhân tạo (AI). Nhóm nhân viên IT trong các ngân hàng phải trang bị lại kiến thức để theo kịp các nền tảng mới như blockchain, AI. Sinh viên trong tương lai muốn vào làm việc trong ngành ngân hàng phải hoàn thiện kỹ năng, nếu không hiểu về hệ thống số, về an ninh bảo mật sẽ không tư vấn được cho khách hàng.

Tại diễn đàn, đại diện các ngân hàng, tổ chức đào tạo, chuyên gia tài chính ngân hàng đã tập trung thảo luận những vấn đề đang đặt ra cho hoạt động ngành ngân hàng hiện nay như: đào tạo nội bộ kết hợp với các trường đại học, viện nghiên cứu, doanh nghiệp công nghệ; xây dựng mô hình đào tạo linh hoạt; giữ chân nhân tài công nghệ.

Theo Phó Giáo sư, Tiến sĩ Phạm Thị Hoàng Anh, Phó Giám đốc Học viện Ngân hàng, năm 2026 ngành ngân hàng sẽ cần 750.000 nhân lực công nghệ. Tuy nhiên, nguồn cung về công nghệ thông tin chưa đủ cầu, khiến ngành ngân hàng thiếu hụt nguồn cung nhân lực có chuyên môn sâu về công nghệ thông tin.

Chuyên gia tài chính ngân hàng Lê Xuân Nghĩa cho rằng, chuyển đổi số, AI, blockchain không phải là xu thế, mà là vấn đề thời đại. Trong điều kiện thực tế của Việt Nam, cần đẩy nhanh tốc độ đào tạo AI, blockchain…, nếu chần chừ, giấc mơ chuyển mình trong kỷ nguyên mới của đất nước không thể trở thành hiện thực.

Chuyên gia kinh tế Nguyễn Trí Hiếu nhấn mạnh, chính xu hướng này cũng mang lại nhiều rủi ro, như rủi ro về an ninh mạng, rủi ro về bảo vệ tiềm ẩn, rủi ro hệ thống, lừa đảo. Dự báo 10 năm tới, AI chưa thể thay thế con người, những quyết định của con người liên quan đến kiểm soát môi trường kinh doanh, về kinh tế vĩ mô, luật pháp… thì con người cần có đạo đức kinh doanh, trí tuệ để đi đến những quyết định tốt nhất cho ngành ngân hàng.

Ngày 16/7, Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam đã tổ chức hội thảo tăng cường năng lực ‘Quản trị rủi ro ngân hàng: Tầm nhìn mới từ dự thảo sửa đổi Thông tư 13/2018/TT-NHNN và Thông tư 41/2016/TT-NHNN’, với mục tiêu thảo luận các giải pháp triển khai Basel III tại Việt Nam.

Phát biểu khai mạc hội thảo, ông Trần Phương, Phó Tổng Giám đốc BIDV, Phó chủ nhiệm Ủy ban Rủi ro trực thuộc Hội đồng Hiệp hội Ngân hàng Việt Nam cho biết, trong bối cảnh toàn cầu hóa sâu rộng, ngành Ngân hàng Việt Nam đang đứng trước yêu cầu cấp thiết phải nâng cao năng lực quản trị rủi ro, nhằm đảm bảo an toàn hệ thống và tăng sức chống chịu trước các cú sốc thị trường. Việc áp dụng các chuẩn mực quốc tế không chỉ giúp tăng cường ổn định tài chính, mà còn tạo nền tảng để các tổ chức tín dụng phát triển bền vững và hội nhập toàn diện.

Ông Phương nhấn mạnh, việc triển khai Basel III là xu thế tất yếu, mang lại cả cơ hội và thách thức cho các ngân hàng và thị trường Việt Nam. Thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước Việt Nam đã và đang tích cực xây dựng khung pháp lý mới nhằm luật hóa các yêu cầu cốt lõi của Basel III trong hệ thống ngân hàng Việt Nam thông qua 2 dự thảo thông tư quan trọng: Dự thảo thông tư thay thế Thông tư số 41/2016/TT-NHNN ngày 30/12/2016 quy định tỷ lệ an toàn vốn đối với ngân hàng thương mại và dự thảo thông tư thay thế Thông tư số 13/2018/TT-NHNN ngày 18/5/2018 quy định về hệ thống kiểm soát nội bộ của ngân hàng thương mại.

Một số nội dung thay đổi trong khuôn khổ của Basel III có thể kể đến như nâng tỷ trọng và chất lượng vốn. Basel III nâng tỷ lệ an toàn vốn tối thiểu đối với vốn cổ phần lên 4,5% và quy định thêm mức đệm bảo toàn vốn (CCB) ≥ 2,5% và đệm phản chu kỳ (CCyB) từ 0-2,5%, từ đó nâng tổng mức an toàn vốn tối thiểu đối với vốn cổ phần lên 7% và tỷ lệ an toàn vốn và các bộ đệm cũng tăng lên tới tối thiểu 10,5%.

Basel III cũng đưa ra các yêu cầu mới về đòn bẩy và thanh khoản để bảo vệ các ngân hàng khỏi tình trạng cho vay quá mức và rủi ro, đồng thời đảm bảo các ngân hàng có đủ thanh khoản trong giai đoạn căng thẳng tài chính. Tỷ lệ này được tính bằng vốn cấp 1 chia cho tổng tài sản của ngân hàng, với yêu cầu tỷ lệ tối thiểu là 3%.

Tại hội thảo, đại diện các tổ chức tín dụng đã cùng thảo luận nhằm tìm ra những giải pháp triển khai trong thời gian tới để hỗ trợ cho hệ thống các ngân hàng thương mại hoàn thành áp dụng chuẩn mực Basel III, nâng tầm trên thị trường tài chính quốc tế.

Về lộ trình triển khai, các chuyên gia và đại diện các ngân hàng thương mại đã kiến nghị nhiều giải pháp, bao gồm cả việc cập nhật các thông tư liên quan, điều chỉnh lộ trình để hỗ trợ các ngân hàng có thể chủ động xin phê duyệt và triển khai sớm IRB, xây dựng kho lưu trữ dữ liệu tập trung với đối tượng SME, đẩy nhanh kế hoạch số hóa cơ sở dữ liệu của các bộ, ngành liên quan đến hoạt động tín dụng, sớm ban hành các khuôn khổ pháp lý cho việc khai thác và sử dụng dữ liệu.

Kết luận hội thảo, bà Nguyễn Thị Hồng Vân, Giám đốc Khối Pháp chế và Tuân thủ, phụ trách hoạt động quản lý rủi ro Vietcombank, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Rủi ro cho biết, trong quá trình triển khai thực hiện các thông tư, các thành viên Ủy ban Rủi ro sẽ tiếp tục đồng hành chặt chẽ, cùng xây dựng quan điểm thống nhất về kỹ thuật, từ đó đề xuất với Ngân hàng Nhà nước ban hành hướng dẫn chi tiết dưới dạng ‘cẩm nang thực hiện’.

Cuộc đua công nghệ trong lĩnh vực ngân hàng đang trở nên ngày càng khốc liệt. Trong bối cảnh hiện nay, đầu tư công nghệ đã trở thành nhân tố quan trọng để cạnh tranh và phát triển của các ngân hàng. Tuy nhiên, vẫn còn không ít ngân hàng “chậm chân” trong cuộc đua công nghệ, đối mặt với nguy cơ tụt lại phía sau và mất đi lợi thế cạnh tranh.

Công nghệ đã trở thành yếu tố quyết định trong cuộc đua giữa các ngân hàng. Các ngân hàng có sự chuyển đổi số mạnh mẽ sẽ tạo ra những cơ hội tăng trưởng và cải thiện trải nghiệm khách hàng. Trong kỷ nguyên số, công nghệ đang trở thành yếu tố sống còn để thu hút khách hàng và tối ưu hóa vận hành.

Nhiều ngân hàng đã bắt đầu thực hiện các chiến lược chuyển đổi số mạnh mẽ. Các ngân hàng như Techcombank, Vietcombank, VPBank, BIDV là những ví dụ điển hình về các ngân hàng số. Họ đã đầu tư mạnh mẽ vào công nghệ, áp dụng AI và Big Data để cá nhân hóa dịch vụ, mang lại trải nghiệm tối ưu cho người dùng.

Tuy nhiên, vẫn còn một số ngân hàng “chậm chân” trong cuộc đua công nghệ. Một số ngân hàng nước ngoài và liên doanh chậm chân trong chuyển đổi số bắt nguồn từ các rào cản chính: tuân thủ quy định kép, chiến lược ưu tiên thị trường và hạ tầng công nghệ phức tạp.

Sự chậm trễ này đặt ra nhiều thách thức, khiến họ nguy cơ bỏ lỡ lượng lớn khách hàng tiềm năng, đặc biệt là giới trẻ chuộng công nghệ. Điều này không chỉ ảnh hưởng đến thị phần mà còn làm suy yếu hiệu quả kinh doanh và khả năng mở rộng quy mô về lâu dài.

Những ngân hàng “chậm chân” sẽ cần phải nỗ lực thay đổi trong thời gian ngắn để không bị tụt lại phía sau. Họ cần đầu tư mạnh vào hạ tầng công nghệ, đào tạo nguồn nhân lực, và xây dựng chiến lược công nghệ rõ ràng và đồng bộ.

Việc chuyển đổi số không chỉ là một lựa chọn mà còn là một yêu cầu tất yếu để tồn tại và phát triển trong môi trường cạnh tranh ngày càng gay gắt. Các ngân hàng cần phải nhận thức rõ tầm quan trọng của công nghệ và thực hiện các bước đi cụ thể để bắt kịp với xu thế thời đại.

Trong tương lai, những ngân hàng có khả năng chuyển đổi số mạnh mẽ sẽ là những người dẫn đầu thị trường. Họ sẽ có khả năng cung cấp các dịch vụ tài chính đa dạng, linh hoạt và đáp ứng được nhu cầu ngày càng cao của khách hàng.

Cuối cùng, cuộc đua công nghệ trong lĩnh vực ngân hàng sẽ tiếp tục trở nên khốc liệt hơn. Các ngân hàng cần phải không ngừng nỗ lực và đổi mới để có thể tồn tại và phát triển trong môi trường cạnh tranh ngày càng gay gắt.