Thương mại điện tử tại Việt Nam đang trải qua một giai đoạn phát triển ấn tượng, với tốc độ tăng trưởng đáng kể trong giai đoạn 2020-2025. Dự kiến, quy mô của lĩnh vực này sẽ đạt 30 tỷ USD vào năm 2025. Trên cơ sở nền tảng vững chắc này, mục tiêu đặt ra cho thương mại điện tử Việt Nam đến năm 2030 là đạt quy mô 30 tỷ USD, chiếm khoảng 15% tổng mức bán lẻ hàng hóa.

Trong giai đoạn 2021-2025, thương mại điện tử đã chứng kiến sự tăng trưởng mạnh mẽ nhờ vào việc đầu tư có kế hoạch về hạ tầng và khung pháp lý. Bộ Công Thương đã chủ trì xây dựng nhiều văn bản quy phạm pháp luật quan trọng, đặc biệt là các nghị định liên quan đến thương mại điện tử, ngoại thương, thị trường và các mô hình kinh doanh số. Cùng với đó, việc xây dựng Luật Thương mại điện tử và nghiên cứu sửa đổi Luật Thương mại đã đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế, thúc đẩy tính minh bạch, bảo đảm cạnh tranh lành mạnh và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng trên không gian số.

Song song với việc hoàn thiện thể chế, hạ tầng thương mại và logistics cũng được chú trọng đầu tư. Tính đến năm 2023, Việt Nam đã có hơn 30.000 kho bãi và 6 trung tâm logistics cấp quốc gia. Nhờ đó, chỉ số hiệu quả logistics của Việt Nam đã tăng 10 bậc, từ vị trí 53 lên vị trí 43. Hạ tầng số phục vụ thương mại điện tử cũng được đẩy mạnh. Bộ Công Thương hiện cung cấp 267 dịch vụ công trực tuyến, trong đó 100% thủ tục hành chính được thực hiện ở mức độ 3 và 4 trên Cổng Dịch vụ công quốc gia, giúp doanh nghiệp thương mại điện tử tiết kiệm thời gian và chi phí vận hành.

Một yếu tố then chốt góp phần mở rộng không gian thị trường cho hàng hóa và dịch vụ thương mại điện tử chính là việc Việt Nam tích cực ký kết và thực thi các hiệp định thương mại tự do (FTA). Trong giai đoạn 2020-2025, Việt Nam đã ký thêm 4 FTA, nâng tổng số lên 17 hiệp định với 65 đối tác toàn cầu. Việt Nam kỳ vọng những hiệp định này sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc trao đổi hàng hóa và dịch vụ trên thị trường quốc tế.

Tuy nhiên, sự phát triển nhanh của thương mại điện tử cũng đặt ra nhiều thách thức cho công tác quản lý thị trường và bảo vệ người tiêu dùng. Trong giai đoạn 2021-2025, gần 290.000 vụ việc đã được kiểm tra, trong đó gần 200.000 vụ vi phạm đã bị cơ quan chức năng xử lý. Để giải quyết những thách thức này, Bộ Công Thương đã và đang tiếp tục tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra và giám sát thị trường.

Để thực hiện các mục tiêu đến năm 2030, Bộ Công Thương tập trung hoàn thiện Luật Thương mại điện tử; tiếp tục ban hành các chính sách liên quan đến quản lý dữ liệu, bảo vệ người tiêu dùng số, logistics và công nghệ thanh toán. Bên cạnh đó, mở rộng hệ thống logistics phục vụ thương mại điện tử, nâng cao năng lực kho vận, giao hàng nhanh và hiệu quả. Việc đầu tư, nâng cấp các trung tâm dữ liệu lớn, nền tảng thanh toán điện tử và các sàn giao dịch xuyên biên giới cũng nằm trong lộ trình phát triển. Kỳ vọng vào sự hỗ trợ mạnh mẽ từ chính sách, hạ tầng và nguồn lực, thương mại điện tử sẽ đóng vai trò trung tâm trong tiến trình chuyển đổi số quốc gia, góp phần đưa Việt Nam trở thành nền kinh tế số hàng đầu khu vực.

Trong bối cảnh hiện nay, thương mại điện tử đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống kinh tế – xã hội của Việt Nam. Sự phát triển mạnh mẽ của ngành này trong vòng một thập niên qua đã mang lại nhiều lợi ích cho người tiêu dùng và doanh nghiệp. Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, sự phát triển nhanh chóng của thương mại điện tử cũng kéo theo nhiều vấn đề môi trường đáng quan ngại, đặc biệt là tình trạng rác thải từ hoạt động đóng gói và vận chuyển.

Theo các số liệu thống kê, lượng rác thải từ hoạt động đóng gói và vận chuyển trong thương mại điện tử đang tăng lên đáng kể. Điều này không chỉ gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến môi trường mà còn đặt ra thách thức lớn cho việc quản lý và xử lý rác thải. Trước tình hình đó, việc tìm kiếm các giải pháp để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường là hết sức cần thiết.

Nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề này, dự án Luật Thương mại điện tử đã đề xuất chính sách về thúc đẩy thương mại điện tử xanh và bền vững. Mục tiêu của chính sách này là khuyến khích các doanh nghiệp thương mại điện tử áp dụng các biện pháp thân thiện với môi trường, giảm thiểu rác thải và nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên.

Một trong những giải pháp được đề xuất là việc áp dụng các phương thức đóng gói thân thiện với môi trường. Các doanh nghiệp được khuyến khích sử dụng các vật liệu đóng gói tái chế, tái sử dụng và có thể phân hủy sinh học. Đồng thời, việc tối ưu hóa quy trình vận chuyển để giảm thiểu số lượng hàng hóa cần vận chuyển cũng là một giải pháp quan trọng.

Ngoài ra, dự án Luật Thương mại điện tử cũng đề xuất việc tăng cường giáo dục và nâng cao nhận thức về tầm quan trọng của thương mại điện tử xanh và bền vững. Việc này nhằm giúp người tiêu dùng và doanh nghiệp hiểu rõ hơn về lợi ích của việc áp dụng các biện pháp thân thiện với môi trường trong hoạt động thương mại điện tử.

Để thực hiện các giải pháp trên, dự án Luật Thương mại điện tử đề xuất việc thành lập một cơ quan chuyên trách để quản lý và giám sát hoạt động thương mại điện tử. Cơ quan này sẽ có nhiệm vụ theo dõi và đánh giá việc thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường trong hoạt động thương mại điện tử, cũng như đề xuất các biện pháp cần thiết để cải thiện tình hình.

Tổng kết lại, sự phát triển của thương mại điện tử ở Việt Nam đang kéo theo nhiều thách thức môi trường. Để giải quyết vấn đề này, việc thúc đẩy thương mại điện tử xanh và bền vững là hết sức cần thiết. Dự án Luật Thương mại điện tử đã đề xuất nhiều giải pháp quan trọng để giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường từ hoạt động thương mại điện tử. Việc thực hiện các giải pháp này sẽ giúp giảm thiểu rác thải, nâng cao hiệu quả sử dụng tài nguyên và góp phần bảo vệ môi trường.

Cổng thông tin điện tử Chính phủ cho biết, dự án Luật Thương mại điện tử (sửa đổi) đang được hoàn thiện để trình Quốc hội thông qua.

Dự thảo Luật Thương mại điện tử đang thu hút sự quan tâm rộng rãi từ cộng đồng các nhà bán hàng, nhà sản xuất, và các sàn thương mại điện tử. Một trong những điểm nổi bật của dự thảo luật này là yêu cầu nhà bán hàng phải có trách nhiệm rõ ràng hơn với sản phẩm của mình, không còn đơn giản là đăng bán tùy ý như trước đây.

Ông Nguyễn Hữu Tuấn, Giám đốc Trung tâm Phát triển thương mại điện tử và Công nghệ số, Bộ Công Thương, cho biết dự thảo luật này sẽ giúp minh bạch thông tin người bán và hạn chế khả năng một cá nhân tạo nhiều tài khoản kinh doanh. Người bán sẽ phải cung cấp thêm nhiều thông tin chi tiết hơn về sản phẩm, bao gồm cả tiêu chuẩn và quy chuẩn liên quan đến hàng hóa. Điều này sẽ giúp hạn chế sự tồn tại của hàng xách tay hoặc các sản phẩm công nghệ chưa được phép lưu hành.

Đối với sàn thương mại điện tử, các chủ sàn sẽ được yêu cầu siết thông tin, chất lượng, và nguồn gốc xuất xứ hàng hóa, cũng như có công cụ để kiểm soát hàng hóa trước khi hiển thị trên sàn. Sàn sẽ có trách nhiệm liên đới đối với các vi phạm pháp luật về chất lượng sản phẩm xảy ra trên sàn. Ông Tuấn nhấn mạnh rằng người bán hàng cần thay đổi tư duy và chiến lược kinh doanh, tự chuyên nghiệp hóa và minh bạch thông tin để có thể tiếp tục kinh doanh.

Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số sẽ tổ chức các khóa đào tạo, tập huấn để đảm bảo nhà bán hàng, những người làm tiếp thị liên kết, bán hàng livestream đều hiểu và tuân thủ pháp luật. Điều này sẽ giúp tạo ra một môi trường kinh doanh thương mại điện tử lành mạnh và an toàn cho cả người bán và người mua.

Tại tọa đàm ‘Niềm Tin Số: Tương Lai của Thương Mại Điện Tử’, ông Nguyễn Minh Tiến, Giám đốc Trung tâm xúc tiến thương mại Nông Nghiệp và Môi Trường, Bộ Nông Nghiệp và Môi Trường, cho biết đặc thù hàng hóa nông sản khi bán trên sàn thương mại điện tử là rất khó để xác định nguồn gốc xuất xứ và câu chuyện đằng sau sản phẩm. Trung tâm đã hợp tác với TikTok Việt Nam để đưa đặc sản nông sản lên nền tảng số, bước đầu tạo hiệu ứng lan tỏa tích cực.

Ông Tiến nhấn mạnh việc bán hàng hiện nay cần gắn với ‘bán câu chuyện’ thay vì chỉ bán giá rẻ để hút khách. Ông cũng nhấn mạnh việc đẩy mạnh giám sát các vùng nguyên liệu, cấp mã số vùng trồng, vùng nuôi và mã số cơ sở sản xuất kinh doanh. Điều này sẽ giúp tăng cường niềm tin của người tiêu dùng và tạo ra một môi trường kinh doanh lành mạnh.

TikTok Shop Mall được ra mắt từ cuối năm 2023 và được định vị là một trong những tính năng chủ lực, được phát triển nhằm đáp ứng xu hướng tiêu dùng đề cao sự minh bạch và uy tín. Điều này sẽ giúp tạo ra một không gian mua sắm trực tuyến an toàn và đáng tin cậy cho người tiêu dùng.