Chuyển đổi xanh trong ngành logistics đang trở thành xu thế toàn cầu, và các doanh nghiệp Việt Nam cũng bắt đầu nhận thức được tầm quan trọng của việc áp dụng các giải pháp thân thiện môi trường. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, vẫn đang gặp khó khăn trong việc thực hiện chuyển đổi xanh.

Ngành logistics Việt Nam đang tăng trưởng nhanh chóng với tốc độ trung bình 14-16%/năm, cao gần gấp đôi so với tốc độ tăng GDP. Tuy nhiên, ngành vẫn đang phát triển âm thầm, thiếu vắng các doanh nghiệp quy mô lớn có khả năng dẫn dắt thị trường. Ông Trần Thanh Hải, Phó Cục trưởng Cục Xuất nhập khẩu (Bộ Công Thương), cho biết yêu cầu về chuyển đổi số và chuyển đổi xanh đã dần được các doanh nghiệp nhận thức, nhưng việc thực thi trên thực tế còn hạn chế.

Ông Đặng Vũ Thành, Phó chủ tịch Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam (VLA), cho biết chuyển đổi xanh không còn là xu hướng mà đã và đang hiện diện trong từng hoạt động hằng ngày của doanh nghiệp logistics trên toàn cầu. Tuy nhiên, phần lớn doanh nghiệp logistics, đặc biệt là nhóm doanh nghiệp vừa và nhỏ chiếm đến 95%, vẫn đang loay hoay với bài toán vốn, công nghệ và thực thi chính sách.

Chuyển đổi xanh không thể chỉ trông chờ từ phía doanh nghiệp. Các chuyên gia cho rằng cần có sự điều phối mạnh mẽ từ Nhà nước, đặc biệt là các bộ ngành như Bộ Công Thương, Bộ Xây dựng, Bộ Tài chính, Ngân hàng Nhà nước… Không thể chỉ kỳ vọng vào nỗ lực của doanh nghiệp khi các điều kiện về tài chính, pháp lý và hạ tầng vẫn còn quá nhiều bất cập.

TS Đỗ Thiên Anh Tuấn, Giảng viên Trường Chính sách công và Quản lý Fulbright, cho biết điểm nghẽn đầu tiên là vấn đề “tiền đâu?”. Trong khi 95-97% doanh nghiệp logistics là doanh nghiệp nhỏ và vừa (SME), thì thị trường tài chính xanh ở Việt Nam lại còn rất non trẻ. Tính đến giữa năm nay, quy mô tài chính xanh chỉ chiếm 4,35% tổng tín dụng, thấp hơn nhiều so với mức tối thiểu 10% như kỳ vọng.

Các chuyên gia đều thống nhất rằng cần có sự chung tay của cả hệ thống, từ cơ quan quản lý, ngân hàng, đến chính sách tài khóa và tiền tệ hỗ trợ chuyển đổi xanh rõ ràng, minh bạch và có thể đo lường. Nhà nước cần sớm tích hợp chính sách ưu đãi thuế, trợ cấp cho doanh nghiệp chuyển đổi xanh, đưa trạm sạc, kho xanh, logistics thông minh vào quy hoạch đầu tư công.

Từ góc độ chính sách, các chuyên gia cho rằng không thể có phát triển xanh nếu không có dòng vốn xanh. Và để có dòng vốn đó, cần sự chung tay của cả hệ thống, từ cơ quan quản lý, ngân hàng, đến chính sách tài khóa và tiền tệ hỗ trợ chuyển đổi xanh rõ ràng, minh bạch và có thể đo lường.

Các doanh nghiệp có thể tìm hiểu thêm về các giải pháp tài chính xanh và hỗ trợ chuyển đổi xanh từ các tổ chức như Ngân hàng Thế giới hoặc Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc. Ngoài ra, các doanh nghiệp cũng có thể tham khảo các chính sách và chương trình hỗ trợ của Bộ Ngoại giao Việt Nam và Bộ Công Thương Việt Nam để có thể đẩy mạnh quá trình chuyển đổi xanh trong ngành logistics.

Vinatech Group tham gia triển lãm Quốc tế Logistics Việt Nam (Vilog) 2025, giới thiệu các sản phẩm kệ kho tự động và giải pháp nhà kho thông minh. Sự kiện diễn ra từ ngày 31/7 đến 2/8 tại trung tâm Hội chợ và Triển lãm Sài Gòn (SECC) là một trong những sự kiện lớn nhất ngành logistics Việt Nam.

Công ty Cổ phần Tập đoàn Vinatech Việt Nam (Vinatech Group) mang đến triển lãm các sản phẩm giá kệ công nghiệp, kệ tự động và giải pháp nhà kho thông minh. Tại triển lãm, Vinatech Group giới thiệu ba dòng sản phẩm chính: hệ thống lưu trữ lấy hàng tự động ASRS, kệ Shuttle Four Way và kệ tay quay tự động.

Hệ thống kệ Shuttle Four Way tích hợp robot Shuttle AutoVTS di chuyển bốn chiều, kết hợp thang máy, băng tải và phần mềm quản lý kho để kiểm soát chính xác vị trí pallet. Hệ thống này phù hợp cho các kho lưu trữ mật độ cao như trung tâm phân phối và bán lẻ.

Hệ thống lưu trữ và truy xuất tự động ASRS tự động gồm giá kệ, thiết bị xuất nhập Stacker Crane, hệ thống truyền tải và phần mềm quản lý. Toàn bộ hàng hóa tồn kho được đồng bộ trên ERP, dữ liệu xuất nhập cập nhật theo thời gian thực giúp tiết kiệm thời gian kiểm tra.

Kệ tay quay tự động sử dụng remote hoặc máy tính có kết nối wifi để điều khiển. Hệ thống này tối ưu diện tích cho các kho quy mô vừa và nhỏ, tăng gấp đôi sức chứa và tiết kiệm đến 45% không gian so với hệ thống kệ thông thường.

Gian hàng Vinatech Group tại triển lãm nổi bật với cách tiếp cận công nghệ theo hướng kể chuyện, thay vì trình bày kỹ thuật. Khách tham quan có thể thao tác trực tiếp với hệ thống kệ và nhận tư vấn từ đội ngũ kỹ sư Vinatech.

Nhiều khách hàng đánh giá cao khả năng linh hoạt và đồng bộ dữ liệu thời gian thực của các sản phẩm kệ tự động của Vinatech Group. Một số khách hàng đã bày tỏ mong muốn áp dụng các mô hình này để tối ưu quản lý kho.

Hiện, Vinatech Group mở rộng sản xuất kệ tự động ra nhiều thị trường lớn như Đông Nam Á, châu Mỹ và châu Úc. Trước đó, thương hiệu này đã thành công trong nhiều dự án kho thường và kho lạnh tại Việt Nam. Vinatech Group khẳng định cam kết đưa công nghệ vào phục vụ quy trình vận hành kho, góp phần chuyển đổi công nghệ từ thủ công sang giải pháp nhà kho thông minh, thúc đẩy số hóa trong ngành logistics Việt Nam.

Ngành logistics tại Việt Nam đang trải qua một giai đoạn phát triển nhanh chóng, với tốc độ tăng trưởng bình quân lên đến 14-16% mỗi năm. Sự phát triển này đã đưa Việt Nam trở thành một trong những ngành dịch vụ tăng trưởng nhanh và ổn định nhất, với quy mô khoảng 40-42 tỷ USD/năm. Hiện, Việt Nam đứng thứ 43/155 nước về hiệu quả logistics và thuộc nhóm 5 nước dẫn đầu ASEAN.

Về số lượng doanh nghiệp, Việt Nam hiện có khoảng 30.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực logistics, trong đó gần 4.000 là doanh nghiệp chuyên nghiệp có khả năng cung ứng dịch vụ quốc tế. Tuy nhiên, để duy trì vị thế này, lực lượng lao động ngành logistics cần phải được nâng cao cả về số lượng lẫn chất lượng.

Một thách thức lớn mà ngành logistics đang đối mặt là sự thiếu hụt trầm trọng nguồn nhân lực. Tại TP. Hồ Chí Minh, trung tâm logistics lớn nhất cả nước, mỗi năm cần tới 8.400-10.000 nhân sự mới, nhưng các trường đại học, cao đẳng hiện chỉ có thể đào tạo ra khoảng 2.500 người/năm, chưa đáp ứng nổi 30% nhu cầu. Tương tự, tại Hải Phòng, địa phương có hệ thống cảng biển và logistics phát triển mạnh, con số lao động cần đến năm 2030 là 460.000 người, nhưng nguồn cung hiện nay mới chỉ đáp ứng khoảng 40-45% con số này.

Không chỉ về số lượng, chất lượng nguồn nhân lực cũng là một vấn đề đáng lo ngại. Theo khảo sát của Công ty Nghiên cứu và Tư vấn Công nghiệp Việt Nam, 60-80% doanh nghiệp logistics cho rằng nhân sự hiện nay chỉ ở mức ‘trung bình thấp’. Đa số lao động ngành chưa có kiến thức toàn diện về logistics hiện đại, kỹ năng ngoại ngữ yếu, thiếu khả năng ứng dụng công nghệ, tư duy quản trị chuỗi cung ứng còn hạn chế.

Báo cáo Logistics Việt Nam 2024 cho thấy, có đến 85,7% doanh nghiệp logistics phải tự đào tạo nội bộ vì không thể tuyển được nhân sự có sẵn kỹ năng phù hợp. Tỷ lệ lao động được đào tạo bài bản chỉ chiếm khoảng 5-7% tổng số nhân sự ngành. Điều này cho thấy khoảng trống đào tạo đang rất lớn.

Không chỉ thiếu nhân lực làm việc, ngành logistics còn thiếu cả đội ngũ giảng viên và chuyên gia có năng lực đào tạo chuẩn hóa. Do đó, quy mô và chất lượng đào tạo chính quy, bao gồm cả dài hạn và ngắn hạn, hiện chưa theo kịp nhu cầu thị trường. Hơn 85% doanh nghiệp buộc phải tổ chức bồi dưỡng nghiệp vụ theo phương thức ‘vừa học vừa làm’.

Sự thiếu hụt nhân lực đang là điểm nghẽn lớn nhất kìm hãm sự phát triển bền vững của ngành logistics. Vì vậy, giải bài toán nhân lực logistics không chỉ là trách nhiệm của các trường đào tạo, mà còn là chiến lược dài hạn mà Nhà nước, doanh nghiệp và toàn ngành cần chung tay thực hiện. Đầu tư vào con người chính là đầu tư cho tương lai của ngành và cho cả vị thế logistics Việt Nam trên bản đồ toàn cầu.

Việc nâng cao năng lực lao động không thể chỉ trông chờ vào các cơ sở giáo dục truyền thống. Cần một chiến lược tổng thể trong việc gắn kết giữa doanh nghiệp và các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Các doanh nghiệp lớn nên đầu tư các trung tâm đào tạo nội bộ, phối hợp cùng trường học trong việc xây dựng chương trình đào tạo thực chiến, để sinh viên ra trường không còn ‘bỡ ngỡ’ khi bước vào môi trường làm việc thực tế.

Ngành logistics Việt Nam đang đối mặt với thách thức lớn khi chi phí logistics tăng cao do ảnh hưởng của căng thẳng thương mại giữa Mỹ và các nước trên thế giới. Sự tăng giá hàng loạt của chi phí logistics đã tạo ra khó khăn cho doanh nghiệp vận tải hàng hóa Việt Nam trong việc duy trì hoạt động kinh doanh.

Theo số liệu thống kê, ngành logistics Việt Nam có trị giá khoảng 42 tỷ USD và đang tăng trưởng ở mức 14-16% mỗi năm. Tuy nhiên, thuế quan đã làm giảm khối lượng hàng hóa, dẫn đến chi phí logistics tăng cao. Ví dụ, cước vận chuyển container đến bờ Tây Hoa Kỳ đã tăng từ 1.850 USD lên 2.950 USD, còn đến bờ Đông tăng từ 2.000 USD lên gần 5.000 USD/container. Ngoài ra, phí lưu kho tại cảng Los Angeles có thể lên tới 500 USD/ngày/container.

Các doanh nghiệp Việt Nam đã có bước chuẩn bị nhất định để đối mặt với thách thức này, nhưng vẫn cần có sự chuẩn bị tốt hơn để thích ứng với thay đổi trong chuỗi cung ứng. Phần lớn doanh nghiệp vẫn vận hành dựa trên cảm tính và ý chí lãnh đạo, thay vì phân tích dữ liệu. Tình trạng chuyển đổi số chậm cũng cản trở khả năng thích ứng của khối doanh nghiệp lớn và vừa.

Ông Trần Chí Dũng, Tổng thư ký Hiệp hội doanh nghiệp dịch vụ logistic Việt Nam (VLA), nhận định thời gian 90 ngày hoãn áp thuế của Mỹ là chưa đủ để doanh nghiệp trong nước kịp thích ứng với các thay đổi trong chuỗi cung ứng. Ông cho rằng việc điều chỉnh nguồn cung, quy trình sản xuất hay kênh phân phối không thể diễn ra trong vài tháng mà cần tới vài năm.

Ông Nguyễn Ngọc Thạch, CEO của Smart-Link Logistics, cho rằng trong ngắn hạn, việc Mỹ thay đổi mức áp thuế nhập khẩu với nhiều mặt hàng có thể gây ảnh hưởng nhẹ đến số lượng đơn hàng xuất khẩu. Tuy nhiên, về dài hạn, các mặt hàng thiết yếu và có lợi thế cạnh tranh của Việt Nam sẽ ít bị ảnh hưởng, thậm chí có cơ hội tăng trưởng tốt hơn.

Các doanh nghiệp logistics đã dần thích nghi với sự biến động khó lường bằng cách linh hoạt điều chỉnh lịch trình và đầu tư mạnh vào hạ tầng. Doanh nghiệp cho biết đã chủ động xây dựng kịch bản ứng phó, đồng thời tận dụng mạng lưới 17 FTA mà Việt Nam đã ký kết để mở rộng thị trường.

Dự báo tác động từ mức thuế mới đối với một số ngành hàng xuất khẩu sang Mỹ sẽ khiến đơn hàng giảm từ 10-15% trong 1-3 tháng đầu. Tuy nhiên, đây chỉ là sự điều chỉnh ngắn hạn, bởi các đối thủ cạnh tranh có thể mở ra cơ hội dài hạn cho hàng hóa Việt Nam.

Để nâng cao lợi thế cạnh tranh, các doanh nghiệp logistics cần chuyển vai trò từ “hỗ trợ phía sau” sang “mở đường” cho hàng hóa ra thị trường. Đồng thời, doanh nghiệp logistics phải đóng vai trò như “người quản lý chuỗi cung ứng”, hỗ trợ khách hàng tái cấu trúc chuỗi cung ứng một cách linh hoạt và hiệu quả hơn trong bối cảnh nhiều biến động toàn cầu.