Phát triển thị trường chứng khoán bền vững đòi hỏi một thế hệ nhà đầu tư có kiến thức và nhận thức đúng đắn về rủi ro. Tại Hội thảo ‘Nâng cao nhận thức nhà đầu tư hướng tới nâng hạng thị trường chứng khoán’ do Tạp chí Nhà đầu tư tổ chức ngày 17/7, các chuyên gia đã nhấn mạnh tầm quan trọng của giáo dục tài chính, đặc biệt khi số lượng nhà đầu tư cá nhân chiếm 99% tại Việt Nam.

PGS.TS Phạm Thị Hoàng Anh, Phó Giám đốc phụ trách Ban điều hành Học viện Ngân hàng, cho rằng giáo dục tài chính cho toàn dân là nhiệm vụ trọng tâm để nâng cao nhận thức nhà đầu tư. Bà Hoàng Anh dẫn lại Quyết định số 149/QĐ-TTg năm 2020 của Thủ tướng Chính phủ về phát triển tài chính toàn diện quốc gia, với mục tiêu đưa tài chính đến gần hơn với người dân. Theo bà Hoàng Anh, giáo dục tài chính cá nhân cần trở thành một phần trong chương trình giáo dục quốc gia để giúp người dân có kiến thức và kỹ năng tài chính cần thiết.

Học viện Ngân hàng đang triển khai nhiều chương trình cụ thể, bao gồm các khóa đào tạo ngắn hạn cho các đối tượng yếu thế và chương trình đào tạo ‘Hoạch định và tư vấn tài chính cá nhân’ để cung cấp cho thị trường lực lượng chuyên viên tư vấn tài chính. Qua đó, giúp nâng cao nhận thức và kiến thức tài chính cho người dân, đặc biệt là nhà đầu tư cá nhân.

Ông Võ Hoàng Hải, Phó Tổng Giám đốc Ngân hàng TMCP Nam Á, bổ sung rằng tài chính toàn diện không chỉ là tiếp cận mà còn là hiểu biết và sử dụng hiệu quả dịch vụ tài chính. Ông Hải khuyến nghị cần có cơ chế bảo vệ nhà đầu tư cá nhân và nâng cao niềm tin vào thị trường. Điều này sẽ giúp tạo môi trường đầu tư an toàn và minh bạch, từ đó thu hút và giữ chân nhà đầu tư.

Nâng cao nhận thức nhà đầu tư là một trong những trụ cột quan trọng trong Chiến lược phát triển thị trường chứng khoán đến năm 2030. Để thị trường chứng khoán Việt Nam thực sự vươn lên tầm cao mới, cần một nền tảng căn cơ hơn – đó là một thế hệ nhà đầu tư có hiểu biết, có khả năng phân tích và đầu tư bài bản. Giáo dục tài chính, bắt đầu từ nhà trường và cộng đồng, chính là lời giải lâu dài và bền vững cho mục tiêu nâng hạng thị trường.

Trước mắt, việc tăng cường giáo dục tài chính và nâng cao nhận thức nhà đầu tư sẽ giúp giảm thiểu rủi ro và nâng cao hiệu quả đầu tư. Đồng thời, việc này cũng sẽ góp phần tạo nên một thị trường chứng khoán phát triển bền vững, minh bạch và hấp dẫn đối với nhà đầu tư trong và ngoài nước. Từ đó, giúp thị trường chứng khoán Việt Nam tiếp tục phát triển và hoàn thiện, đáp ứng nhu cầu của nhà đầu tư và góp phần vào sự phát triển kinh tế của đất nước.

Nhìn chung, nâng cao nhận thức nhà đầu tư thông qua giáo dục tài chính là một quá trình lâu dài và đòi hỏi sự tham gia tích cực của các cơ quan quản lý, tổ chức giáo dục và cộng đồng. Bằng cách cung cấp kiến thức và kỹ năng tài chính cần thiết, chúng ta có thể xây dựng một thế hệ nhà đầu tư thông minh và có trách nhiệm, góp phần vào sự phát triển bền vững của thị trường chứng khoán Việt Nam.

Thế hệ trẻ Gen Z tại Việt Nam đang phải đối mặt với những thách thức đáng kể trong việc quản lý tài chính cá nhân. Dựa trên khảo sát Chỉ số Khả năng Ổn định Tài chính 2025 của Sun Life Châu Á, có thể thấy rằng Gen Z tại Việt Nam đang tụt hậu so với các thế hệ khác về cả sự tự tin lẫn sự chuẩn bị tài chính. Chỉ có 52% Gen Z cảm thấy an toàn về tài chính, thấp hơn so với 66% người thuộc nhóm Baby Boomer và 60% Millennials.

Một vấn đề đáng chú ý khác là Gen Z có xu hướng ít tìm kiếm sự hỗ trợ tài chính. Có tới 28% Gen Z không hỏi ý kiến bất kỳ ai khi đưa ra quyết định tài chính, mặc dù họ đang rất cần sự hướng dẫn từ các nguồn đáng tin cậy. Điều này cho thấy sự thiếu thốn về hỗ trợ và tư vấn tài chính chuyên nghiệp cho thế hệ trẻ.

Khảo sát cũng chỉ ra rằng người Việt có xu hướng tập trung vào nhu cầu ngắn hạn thay vì mục tiêu tài chính lâu dài. Có tới 93% người khảo sát cảm thấy chịu ảnh hưởng bởi lạm phát, trong đó 43% bị ảnh hưởng nghiêm trọng tới khả năng chi trả hàng tháng. Việc chi tiêu hàng ngày trở thành ưu tiên hàng đầu với 58% người tham gia khảo sát, trong khi việc chuẩn bị cho nghỉ hưu rớt xuống vị trí thứ 6 trong danh sách ưu tiên.

Tiết kiệm cho các khoản chi tiêu khẩn cấp đã vươn lên thành mục tiêu quan trọng thứ hai với 42% người lựa chọn. Tuy nhiên, thiếu kế hoạch dài hạn vẫn là một rào cản lớn cho sự ổn định tài chính. Hơn một nửa số người tham gia (52%) không có kế hoạch tài chính vượt quá 12 tháng, và chỉ 8% có tầm nhìn vượt mốc 10 năm.

Những con số này cho thấy một thách thức đáng lo ngại ở thế hệ trẻ Việt Nam, đặc biệt là Gen Z khi họ đơn độc trong các quyết định tài chính, thường không được tiếp cận các nguồn tư vấn chuyên nghiệp. Điều này đòi hỏi sự quan tâm và hỗ trợ từ các tổ chức tài chính cũng như gia đình và bạn bè để giúp Gen Z xây dựng sự ổn định tài chính lâu dài. Việc cung cấp các chương trình tư vấn tài chính và giáo dục về quản lý tài chính cá nhân sẽ giúp thế hệ trẻ Việt Nam có thể đối mặt với những thách thức tài chính một cách tự tin và hiệu quả hơn.

Để cải thiện tình hình này, các tổ chức tài chính cần cung cấp nhiều chương trình hỗ trợ và tư vấn tài chính cho Gen Z. Đồng thời, gia đình và bạn bè cũng cần đóng vai trò hỗ trợ, giúp thế hệ trẻ xây dựng kế hoạch tài chính dài hạn và đưa ra quyết định tài chính thông minh. Thông qua sự hỗ trợ này, Gen Z có thể phát triển kỹ năng quản lý tài chính và đạt được sự ổn định tài chính lâu dài.