Chuyển đổi số trong khu vực công tại Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức và rào cản. Theo ông Nguyễn Hữu Thái Hòa, Phó Viện trưởng Viện Trí Việt IVM – VUSTA, Chủ tịch VDIC, Trung tâm Thông tin Truyền thông số Việt Nam của Hội Truyền Thông Số, việc chuyển đổi số chỉ được nhìn nhận như một nhiệm vụ công nghệ đơn thuần mà không gắn với cải cách thể chế, quản trị và đo lường hiệu quả sử dụng nguồn lực công thì rất khó tạo ra đột phá thực chất.

Một trong những rào cản lớn nhất là hạ tầng công nghệ tại các cơ quan Nhà nước còn rất lạc hậu, thiếu đồng bộ và khó tích hợp. Nhiều nơi vẫn sử dụng hệ thống lưu trữ dữ liệu rời rạc, không tương thích, gây cản trở việc kết nối, chia sẻ thông tin giữa các bộ, ngành, địa phương. Ông Hòa cũng chỉ ra rằng không có một kiến trúc công nghệ thống nhất, việc kết nối dữ liệu dân cư, thuế, y tế, tài chính… trở thành bài toán nan giải, dù các hệ thống đó đã được đầu tư lớn trong nhiều năm.

Tổng mức đầu tư cho các chương trình chuyển đổi số khu vực công bao gồm hạ tầng dữ liệu dân cư, căn cước công dân gắn chip, Cổng dịch vụ công quốc gia, nền tảng số ngành dọc… đã vượt hàng nghìn tỷ đồng. Tuy nhiên, thực tế cho thấy sự phân bổ ngân sách thiếu đồng đều giữa trung ương và địa phương, khiến các cấp cơ sở khó có khả năng triển khai đồng bộ.

Ông Hòa cũng nhấn mạnh rằng chuyển đổi số khu vực công còn đối mặt với bài toán nhân lực công nghệ cao. Các chuyên gia giỏi về trí tuệ nhân tạo, an ninh mạng, phân tích dữ liệu thường lựa chọn khu vực tư nhân hoặc các công ty công nghệ lớn do chính sách lương thưởng vượt trội. Trong khi đó, cán bộ, công chức tại nhiều cơ quan hành chính, đặc biệt ở tuyến huyện, xã thiếu kỹ năng số, thiếu cả động lực và tâm thế thích nghi với công nghệ mới.

Một thách thức khác là nguy cơ tấn công mạng ngày càng lớn khi dữ liệu nhạy cảm như thông tin công dân, tài chính, y tế… được số hóa và lưu trữ tập trung, nhưng lại thiếu lớp bảo vệ pháp lý và công nghệ tương xứng. Hệ thống pháp luật về bảo mật dữ liệu, an toàn thông tin, lưu trữ số… vẫn chưa bắt kịp tốc độ phát triển của công nghệ, gây ra khoảng trống trong việc xử lý sự cố và đảm bảo niềm tin số cho người dân.

Để tháo gỡ những nút thắt hiện nay, ông Hòa nêu 4 đề xuất: tăng ngân sách đầu tư hạ tầng số, phát triển nguồn nhân lực số cho khu vực công, khuyến khích doanh nghiệp công nghệ tham gia cung cấp giải pháp số cho khu vực công và xây dựng trung tâm giám sát an ninh mạng quốc gia, đồng thời ban hành khung pháp lý chặt chẽ về bảo mật dữ liệu, quyền riêng tư và lưu trữ số. Với những giải pháp này, kỳ vọng chuyển đổi số trong khu vực công tại Việt Nam sẽ đạt được những bước tiến đáng kể trong thời gian tới.

Chiều ngày 18/7, một đoàn công tác của Thường trực Hội đồng Nhân dân (HĐND) Thành phố Hồ Chí Minh, do ông Võ Văn Minh, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND thành phố dẫn đầu, đã có buổi làm việc với HĐND và UBND xã Long Sơn, Thành phố Hồ Chí Minh. Xã Long Sơn trước đây thuộc thành phố Vũng Tàu, tỉnh Bà Rịa – Vũng Tàu.

Trong buổi làm việc, ông Nguyễn Trọng Thụy, Phó Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Long Sơn, đã báo cáo về quá trình triển khai và thực hiện Nghị quyết số 1685/NQ-UBTVQH15 và Kế hoạch số 329/KH-HĐND của Thường trực HĐND Thành phố Hồ Chí Minh. Theo đó, xã Long Sơn đã chủ động tổ chức và kiện toàn bộ máy hành chính, triển khai đồng bộ các giải pháp chuyển đổi số, nhằm ổn định và nâng cao hiệu quả hoạt động sau khi sắp xếp đơn vị hành chính.

Xã Long Sơn đã nhanh chóng hoàn tất việc thành lập các cơ quan chuyên môn, Trung tâm Phục vụ hành chính công, và phân công nhiệm vụ cụ thể cho các chức danh lãnh đạo và công chức. Việc bố trí trụ sở, cơ sở vật chất, và trang thiết bị cũng được thực hiện linh hoạt, tận dụng hiệu quả nguồn lực sẵn có, đảm bảo bộ máy chính quyền vận hành thông suốt. Trung tâm Phục vụ hành chính công xã Long Sơn đã đi vào hoạt động hiệu quả theo mô hình ‘một cửa, một cửa liên thông’, với 100% hồ sơ được giải quyết đúng hạn.

Các dịch vụ công trực tuyến, hệ thống mạng nội bộ, và thiết bị công nghệ thông tin được đầu tư bài bản, hỗ trợ người dân và doanh nghiệp tiếp cận dịch vụ nhanh chóng và thuận tiện. Kể từ tháng 6/2025, mô hình ‘Tuyến đường thanh toán không dùng tiền mặt’ đã được triển khai tại thôn 7 và thôn 10 của xã, nhận được sự đồng thuận cao từ các hộ kinh doanh. Xã đã tích cực thúc đẩy sử dụng các ứng dụng số như VNeID, hoàn thành số hóa hồ sơ hành chính, và đào tạo kỹ năng số cho cán bộ và người dân.

Tuy nhiên, chính quyền xã Long Sơn vẫn gặp một số khó khăn, như hạ tầng và cơ sở vật chất công nghệ còn thiếu, hệ thống phần mềm một số lĩnh vực còn lỗi, và tỷ lệ người dân tiếp cận dịch vụ công trực tuyến chưa cao. HĐND và UBND xã kiến nghị HĐND thành phố sớm ban hành các nghị quyết phân cấp mua sắm thiết bị công nghệ thông tin, hướng dẫn quy trình điều chỉnh quy hoạch đô thị. Sở Khoa học và Công nghệ cũng đề nghị các doanh nghiệp viễn thông có chính sách phát triển hạ tầng mạng viễn thông, đặc biệt là các trạm phát sóng 5G trên địa bàn xã, nhằm tạo điều kiện phát triển hệ sinh thái số và thúc đẩy nhanh công cuộc chuyển đổi số của địa phương.

Trong buổi làm việc, các thành viên của đoàn công tác đã giải đáp những thắc mắc và kiến nghị của HĐND và UBND xã Long Sơn. Phát biểu kết luận buổi làm việc, Phó Bí thư Thành ủy, Chủ tịch HĐND Thành phố Hồ Chí Minh Võ Văn Minh ghi nhận và đánh giá cao nỗ lực của đội ngũ cán bộ UBND xã Long Sơn trong giai đoạn đầu vận hành mô hình chính quyền mới.

Ông Võ Văn Minh đề nghị xã tiếp tục chú trọng công tác sắp xếp và kiện toàn nhân sự, phân công và bổ nhiệm nhân sự đúng quy chế, chặt chẽ, và đảm bảo hiệu quả trong thực thi công vụ. Đồng thời, cần có sự phối hợp nhịp nhàng, trách nhiệm giữa các đơn vị để hoạt động điều hành, giám sát, và hỗ trợ lẫn nhau cùng hướng đến mục tiêu phục vụ người dân ngày một tốt hơn.

Xã Long Sơn là xã duy nhất của thành phố Vũng Tàu cũ không phải sáp nhập. Xã gồm một đảo chính nằm men theo triền của núi Nứa, đoạn cuối của dãy núi Phước Hòa đâm ra biển và đảo nhỏ là đảo Gò Găng. Xã Long Sơn có diện tích 56,50 km² và dân số 17.767 người.

Công nghệ vũ trụ đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống hàng ngày của chúng ta. Không còn là một lĩnh vực xa xôi, công nghệ vũ trụ đã được ứng dụng rộng rãi trong nhiều ngành, nhiều lĩnh vực tại Việt Nam. Từ viễn thông, định vị dẫn đường đến viễn thám phục vụ quản lý tài nguyên, giám sát rừng, đo đạc bản đồ và trồng trọt, công nghệ vũ trụ đã trở thành một công cụ quan trọng giúp chúng ta quản lý và phát triển đất nước.

Ông Trần Tuấn Ngọc, Cục trưởng Cục Viễn thám Quốc gia, Bộ Nông nghiệp và Môi trường, khẳng định rằng công nghệ vũ trụ đã hiện diện trong hầu hết các lĩnh vực tại Việt Nam. ‘Công nghệ vũ trụ như không khí, chúng ta sử dụng hằng ngày nhưng không nhận ra’, ông Ngọc nói. Không chỉ các bộ, ngành, nhiều địa phương như Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng cũng đã ứng dụng công nghệ này vào thực tiễn. Khối tư nhân cũng bắt đầu tham gia mạnh mẽ, tạo nên làn sóng chuyển động tích cực từ nhà nước sang thị trường.

Tuy nhiên, vẫn còn những trở ngại cần phải vượt qua. Hạ tầng công nghệ còn yếu, đầu tư chưa bài bản, thiếu sự phối hợp giữa các bộ ngành và chưa có chiến lược phát triển dài hơi. Ngoài ra, việc vận hành hệ thống dữ liệu vệ tinh đòi hỏi kiến thức đa ngành nhưng nguồn nhân lực chất lượng cao lại đang thiếu nghiêm trọng.

Cục Viễn thám Quốc gia kiến nghị Chính phủ cần có chính sách thu hút, giữ chân nhân tài, đầu tư hạ tầng công nghệ một cách căn cơ để ngành vũ trụ Việt Nam không bỏ lỡ cơ hội. PGS.TS Phạm Anh Tuấn, Tổng Giám đốc Trung tâm Vũ trụ Việt Nam, cho rằng muốn phá vỡ rào cản và thúc đẩy sự phát triển, Việt Nam cần một chiến lược phát triển vũ trụ dài hạn, không chỉ dừng ở mốc 10 năm mà phải nhìn tới 2040-2050.

Vũ trụ không chỉ là lĩnh vực khoa học – công nghệ chiến lược mà đang trở thành một ngành kinh tế đầy tiềm năng. Kinh tế vũ trụ toàn cầu được dự báo sẽ đạt quy mô 1.400 tỉ USD vào năm 2030, với sự đầu tư mạnh mẽ từ các tập đoàn công nghệ lớn nhất thế giới. Việt Nam cần xác lập vị trí trong bức tranh này, không chỉ bằng ứng dụng vệ tinh, viễn thông mà còn thông qua các dịch vụ, sản phẩm công nghiệp phụ trợ và giáo dục khoa học.

Để đột phá, cần đưa công nghệ địa không gian vào chương trình chuyển đổi số quốc gia như một ‘lớp nền’ của hệ thống số. Đồng thời, cần có cơ chế miễn trừ trách nhiệm khi sai lệch thông tin do công nghệ cũ để khuyến khích áp dụng dữ liệu mới. Bên cạnh đó, các chương trình phổ cập kiến thức vũ trụ cho học sinh, sinh viên và cán bộ công quyền cũng cần được triển khai rộng khắp.

Nhìn chung, sự phát triển của công nghệ vũ trụ tại Việt Nam đang là một xu hướng tất yếu. Với sự quan tâm và đầu tư đúng mức, chúng ta có thể tận dụng tối đa những lợi ích mà công nghệ vũ trụ mang lại, từ việc quản lý tài nguyên, giám sát môi trường đến phát triển kinh tế – xã hội.

Trước mắt, cần có những bước đi cụ thể để phát triển công nghệ vũ trụ. Điều này không chỉ đòi hỏi sự vào cuộc của các cơ quan nhà nước mà còn cần sự tham gia tích cực của khu vực tư nhân. Sự kết hợp giữa nguồn lực nhà nước và tư nhân sẽ tạo ra sức mạnh tổng hợp, giúp Việt Nam nhanh chóng bắt kịp với xu hướng phát triển của công nghệ vũ trụ thế giới.

Công nghệ 5G có tiềm năng đóng góp tới 130 tỷ USD cho nền kinh tế châu Á – Thái Bình Dương vào năm 2030, theo một nghiên cứu gần đây của Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu (LKYSPP). Tuy nhiên, mức độ ứng dụng 5G trong khu vực ASEAN hiện còn chênh lệch lớn. Trong khi Singapore đã đạt mức ứng dụng 5G lên tới 48,3%, một số quốc gia thành viên ASEAN khác chỉ mới đạt dưới 1%. Các nhà nghiên cứu cho rằng nếu không có hành động phối hợp kịp thời, những chênh lệch này có thể làm sâu sắc thêm khoảng cách số và làm suy yếu năng lực cạnh tranh khu vực, khiến ASEAN bị tụt lại phía sau trong cuộc đua chuyển đổi số toàn cầu.

Giáo sư Vũ Minh Khương, Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu, Đại học Quốc gia Singapore, nhận định rằng sự hội tụ giữa 5G và trí tuệ nhân tạo (AI) chính là hạ tầng cho đổi mới sáng tạo, thúc đẩy các lĩnh vực như sản xuất thông minh, nông nghiệp chính xác, và giao thông tự hành. Dựa trên các cuộc phỏng vấn chuyên sâu và khảo sát với hơn 400 chuyên gia đến từ 8 quốc gia ASEAN, nghiên cứu của LKYSPP chỉ ra rằng các chính phủ cần nhìn nhận 5G như một hạ tầng chiến lược cho AI, chứ không đơn thuần là nâng cấp viễn thông. Đồng thời, cần khẩn trương thu hẹp khoảng cách kỹ năng đang cản trở doanh nghiệp áp dụng công nghệ.

Để đảm bảo tương lai số của ASEAN, báo cáo đề xuất 5 ưu tiên chiến lược: Xây dựng các chiến lược phát triển 5G-AI quốc gia với lộ trình rõ ràng đến năm 2030; thành lập cơ quan điều phối có quyền hạn thực sự tại các quốc gia thành viên ASEAN; triển khai các chính sách bao trùm, tiên tiến nhằm tăng cường khả năng tiếp cận và đổi mới; phát triển hệ sinh thái AI thông qua hợp tác công – tư; triển khai các cơ chế giám sát mạnh mẽ để theo dõi tiến độ và cho phép điều chỉnh lộ trình. Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu đã thực hiện nghiên cứu này để cung cấp cái nhìn sâu sắc về tiềm năng của 5G và AI trong khu vực ASEAN.

Tại Việt Nam, các nhà mạng viễn thông hiện chưa đầu tư đúng mức cho 5G. Giáo sư Vũ Minh Khương cho rằng Chính phủ cần chủ động điều phối giống như cách Singapore đang làm bằng cách kết nối các bên: nhà cung cấp công nghệ quốc tế, doanh nghiệp trong nước, người dùng và các quỹ tài trợ. Sự kết hợp giữa 5G và AI sẽ mở ra một kỷ nguyên mới cho trải nghiệm kết nối thông minh, góp phần định hình lại các ngành công nghiệp trong tương lai.

Chính vì vậy, khi nói đến năng lực cạnh tranh của AI, không thể bỏ qua vai trò chiến lược của mạng 5G. Để biết thêm thông tin về nghiên cứu này, bạn có thể truy cập vào trang web của Trường Chính sách Công Lý Quang Diệu để tìm hiểu thêm về các vấn đề liên quan đến chính sách công và công nghệ trong khu vực ASEAN.

Việc học làm công dân số hiện nay là một hành trình dài, đòi hỏi sự kiên nhẫn, linh hoạt và sự phối hợp chặt chẽ giữa chính quyền với nhân dân. Mục tiêu cốt lõi là giúp người dân nhận thức rõ về những lợi ích thiết thực mà chuyển đổi số mang lại trong cuộc sống hàng ngày, từ đó khuyến khích mọi người chủ động tham gia vào quá trình này.

Sự phát triển mạnh mẽ và nhanh chóng của công nghệ số đã tác động sâu sắc đến mọi mặt của đời sống xã hội. Từ lĩnh vực học tập, lao động, thực hiện các dịch vụ hành chính công, hoạt động thương mại cho đến giao tiếp xã hội, tất cả đều có sự thay đổi đáng kể nhờ vào công nghệ. Trong bối cảnh đó, khái niệm về công dân số ngày càng được quan tâm và chú ý.

Đến nay, việc sử dụng điện thoại thông minh và internet đã đạt tỷ lệ cao trong cộng đồng, tạo ra nền tảng quan trọng cho việc triển khai chuyển đổi số trên toàn dân. Tuy nhiên, vẫn còn một bộ phận người dân, đặc biệt là người cao tuổi, những người lao động phổ thông và người dân sống ở vùng sâu, vùng xa, mặc dù có thiết bị kết nối internet nhưng chưa có đủ kỹ năng để tận dụng tối đa những tiện ích mà công nghệ số mang lại.

Những người này thường gặp khó khăn khi sử dụng dịch vụ công trực tuyến hay thực hiện các giao dịch thanh toán điện tử. Nhằm hỗ trợ người dân trong việc này, các tổ công nghệ số cộng đồng đã tích cực hoạt động. Họ đến từng hộ dân để hướng dẫn cách cài đặt ứng dụng, tạo tài khoản định danh điện tử, đăng ký tiêm chủng và thanh toán hóa đơn điện, nước trực tuyến.

Song song với đó, Tỉnh đoàn đã triển khai các đội hình tình nguyện hỗ trợ chính quyền cơ sở trong việc triển khai mô hình hành chính điện tử và chuyển đổi số tại 102 đơn vị hành chính cấp xã. Nhờ có sự hỗ trợ của đoàn viên, thanh niên, nhiều người dân, đặc biệt là người lớn tuổi và những người ít tiếp xúc với công nghệ, đã có thể tự tin và thành thạo hơn trong việc sử dụng các dịch vụ công trực tuyến và tiện ích công nghệ.

Không chỉ tập trung vào việc sử dụng công nghệ, học làm công dân số còn bao gồm việc học cách sống an toàn và có trách nhiệm trên không gian mạng. Người dân cần phải có kỹ năng nhận diện những hành vi lừa đảo trên nền tảng số và biết cách bảo vệ thông tin cá nhân của mình. Do đó, việc đẩy mạnh công tác tuyên truyền để nâng cao ý thức của người dân về sự cần thiết phải cảnh giác và bảo mật quyền riêng tư trên tài khoản là hết sức cần thiết.

Tóm lại, việc học làm công dân số là một quá trình dài hạn, đòi hỏi sự nỗ lực và hợp tác chặt chẽ giữa chính quyền và nhân dân. Mục tiêu chính là giúp người dân tận dụng được các tiện ích của công nghệ số để cải thiện chất lượng đời sống và đóng góp vào sự phát triển kinh tế – xã hội một cách bền vững.