Ông Hoàng Nam Tiến – một biểu tượng tiêu biểu của sự nghiệp công nghệ và giáo dục Việt Nam, đã ra đi đột ngột vào chiều ngày 31/7 do đột quỵ và ngừng tim, để lại niềm tiếc thương sâu sắc trong cộng đồng công nghệ và giáo dục Việt Nam. Với hơn ba mươi hai năm gắn bó và cống hiến cho Tập đoàn FPT, ông đã xây dựng nên một hành trình đầy tự hào và dấu ấn sâu sắc.

Tốt nghiệp chuyên ngành Công nghệ Thông tin tại Đại học Bách khoa Hà Nội vào năm 1993, ông Hoàng Nam Tiến gia nhập FPT và nhanh chóng khẳng định vị trí của mình. Ở tuổi 26, ông đã đảm nhận vai trò Phó Giám đốc Trung tâm Phân phối Máy tính FCD và Trưởng phòng Kinh doanh FPT Hà Nội, thể hiện tinh thần tiên phong và khả năng lãnh đạo xuất sắc.

Một quyết định quan trọng trong sự nghiệp của ông là tạm dừng công việc tại FPT để du học tại Mỹ vào năm 2001. Quãng thời gian này đã giúp ông mở rộng kiến thức, nung nấu những ý tưởng đột phá và góp phần mang lại những thay đổi lớn cho bộ phận kinh doanh của FPT khi trở về. Ông đã không ngừng học hỏi và truyền cảm hứng mạnh mẽ cho những người xung quanh.

Trong giai đoạn từ năm 2002 đến 2012, ông Tiến liên tục thăng tiến qua nhiều vị trí quan trọng tại FPT, bao gồm Phó Giám đốc FPT TP.HCM, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Phân phối FPT. Ông đóng vai trò then chốt trong việc giúp FPT đạt mốc doanh thu 1 tỷ USD vào năm 2008 và giúp FPT Software đạt tốc độ tăng trưởng bình quân ấn tượng hơn 30% mỗi năm trong 8 năm. FPT Software đã vươn mình trở thành một trong 500 công ty phần mềm lớn nhất thế giới và Top 100 nhà cung cấp dịch vụ tin cậy hàng đầu thế giới.

Sau khi cống hiến cho FPT Software, ông Hoàng Nam Tiến tiếp tục gắn bó với FPT Telecom từ tháng 3/2020 đến tháng 4/2023 trên cương vị Chủ tịch. Từ ngày 25/4/2023 cho đến khi qua đời, ông giữ chức Phó Chủ tịch Hội đồng trường Trường Đại học FPT, phụ trách Viện Quản trị & Công nghệ FSB. Tại đây, ông đã dồn toàn bộ tâm huyết vào lĩnh vực đào tạo, đặc biệt là các chương trình quản trị như Global MiniMBA, Digital Transformation Leadership hay hệ sau đại học dành cho nhà lãnh đạo tương lai.

Ông Hoàng Nam Tiến coi giáo dục không chỉ là nơi truyền đạt kiến thức mà còn là không gian để khai phóng tư duy, giúp thế hệ trẻ làm chủ tương lai trong kỷ nguyên trí tuệ nhân tạo (AI). Những đóng góp của ông trong lĩnh vực giáo dục đã để lại dấu ấn sâu sắc và là nguồn cảm hứng cho nhiều thế hệ học sinh, sinh viên.

Ngoài những dấu ấn trong sự nghiệp kinh doanh và giáo dục, ông Hoàng Nam Tiến còn để lại di sản văn hóa và tinh thần quý giá qua các tác phẩm sách của mình. Ông đã giới thiệu nhiều cuốn sách chuyên sâu, trong đó có “13 Bài giảng của Giáo Tiến về quản trị và lãnh đạo” và “Ứng dụng AI vào doanh nghiệp”. Những cuốn sách này không chỉ mang giá trị thực tiễn mà còn cảm xúc sâu sắc, giúp người đọc có định hướng rõ ràng trước làn sóng AI đang ngày càng mạnh mẽ.

Trong suốt sự nghiệp của mình, ông Hoàng Nam Tiến đã nhận được nhiều vinh dự, bao gồm việc nằm trong Top 100 Gương mặt Trí thức tiêu biểu Việt Nam trên mặt trận kinh tế năm 2012 và nhận bằng khen của Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông năm 2016. Những đóng góp của ông đã được ghi nhận và tôn vinh, thể hiện sự trân trọng của xã hội đối với những cống hiến của ông.

Sự ra đi của ông Hoàng Nam Tiến là một mất mát lớn, nhưng những gì ông để lại sẽ tiếp tục là nguồn cảm hứng và kiến thức quý báu, khẳng định một di sản vượt thời gian. Cộng đồng công nghệ và giáo dục Việt Nam sẽ luôn nhớ đến ông như một biểu tượng tiêu biểu của sự nghiệp công nghệ và giáo dục Việt Nam.

Xu hướng lao động tay nghề tìm kiếm cơ hội việc làm ở nước ngoài đang trở thành một vấn đề đáng lo ngại cho các ngành công nghiệp nội địa của Indonesia. Tình trạng ‘chảy máu chất xám’ này đang ngày càng gia tăng khi nhiều người trẻ trình độ cao rời bỏ quê hương để tìm kiếm việc làm tốt hơn ở nước ngoài.

Anh Hirdan Radityatama Putra Laisa, 28 tuổi, là một trong số những người trẻ Indonesia tìm kiếm cơ hội việc làm ở nước ngoài. Tốt nghiệp Đại học Indonesia năm 2019, hiện anh làm việc tại Tokyo với mức thu nhập 6 triệu yên/năm (khoảng 41.600 USD), gấp gần 6 lần so với mức lương của một người cùng trình độ và kỹ năng làm việc ở Indonesia. Laisa cho biết nhiều bạn của anh cũng đang tìm kiếm cơ hội làm việc ở nước ngoài.

Trong nhiều thập kỷ, Indonesia là quốc gia cung cấp nhiều người giúp việc và lao động phổ thông nhất thế giới. Tuy nhiên, những năm gần đây, ngày càng nhiều người trẻ trình độ cao như Laisa xuất ngoại tìm việc làm tốt hơn ở Nhật, Australia, Singapore… Điều này khiến giới lãnh đạo doanh nghiệp lo ngại về nguy cơ chảy máu chất xám.

Ngân hàng Thế giới (WB) cho biết tỷ lệ nhập học bậc đại học, cao đẳng, trường nghề của Indonesia đã tăng từ 16% năm 2003 lên 45% năm 2023. Tuy nhiên, nhiều cử nhân vẫn không tìm được việc tương xứng với kỹ năng. Nhà nghiên cứu Firman Budianto tại BRIN nhận định: ‘Indonesia có ngày càng nhiều người học vấn cao, nhưng lại thiếu công việc có mức lương cạnh tranh’. Điều này khiến lực lượng lao động trình độ cao sang nước ngoài làm việc.

Selon số liệu chính phủ, lương trung bình ở Indonesia chỉ đạt 3,09 triệu rupiah mỗi tháng (khoảng 190 USD) tính đến tháng 2/2024. Kết quả là lao động trình độ cao ra nước ngoài ngày càng nhiều. Năm 2024, số lao động di cư đã tốt nghiệp trung cấp nghề tăng 83% (4.505 người) và nhóm có bằng cử nhân tăng 2,3 lần (3.421 người), chiếm 2,7% tổng lao động đi xuất khẩu.

Dữ liệu từ cơ quan thống kê Indonesia cho thấy tỷ lệ thất nghiệp giảm từ 4,82% xuống 4,76% vào tháng 2. Tuy nhiên, tỷ lệ thất nghiệp của lao động có bằng đại học là 5,25% trong năm 2024, cao hơn so với tỷ lệ thất nghiệp của lao động trình độ trung học phổ thông là 4,11%.

Nhật Bản đã trở thành điểm đến hấp dẫn đối với lao động Indonesia trình độ cao. Dữ liệu Bộ Tư pháp Nhật Bản cho thấy số người Indonesia là chuyên gia cấp cao và kỹ sư đã tăng từ 1.678 người năm 2016 lên 7.904 người năm 2024.

Để ngăn ‘chảy máu chất xám’, Chủ tịch Hội đồng Kinh doanh Indonesia Arsjad Rasjid kêu gọi doanh nghiệp cần nâng chuẩn quốc tế và đầu tư vào đổi mới để thu hút nhân tài. Một số doanh nghiệp nội địa đã tổ chức chương trình đào tạo kỹ sư công nghệ. Ví dụ, nhà cung cấp dịch vụ gọi xe và giao đồ ăn GoTo Group năm ngoái đã đào tạo 43 kỹ sư mới tốt nghiệp.

Giám đốc nhân sự GoTo Monica Lynn Mulyanto khẳng định đây là đầu tư chiến lược cho chủ quyền số và năng lực dài hạn. Tập đoàn khai thác quốc doanh Mind ID cũng triển khai nhiều chương trình phát triển nguồn nhân lực bao gồm đào tạo liên ngành, các cuộc thi đổi mới sáng tạo hỗ trợ phát triển nghề nghiệp và các chương trình chia sẻ kiến thức để chuẩn hóa thông tin và kiến thức chuyên môn.

Bộ trưởng Bộ Nhân lực Yassierli cho biết nếu người dân Indonesia muốn nâng cao kỹ năng và tìm việc làm tốt hơn ở nước ngoài, họ có thể đi. Nhưng trong tương lai, họ nên trở về xây dựng đất nước. Đây là thời điểm quan trọng để Indonesia cân nhắc chính sách giữ chân nguồn nhân lực chất lượng, xây dựng cơ hội việc làm trong nước và cải thiện hệ thống giáo dục – đào tạo để không bỏ lỡ ‘cơ hội vàng’ từ dân số trẻ trình độ cao.

Ngành logistics tại Việt Nam đang trải qua một giai đoạn phát triển nhanh chóng, với tốc độ tăng trưởng bình quân lên đến 14-16% mỗi năm. Sự phát triển này đã đưa Việt Nam trở thành một trong những ngành dịch vụ tăng trưởng nhanh và ổn định nhất, với quy mô khoảng 40-42 tỷ USD/năm. Hiện, Việt Nam đứng thứ 43/155 nước về hiệu quả logistics và thuộc nhóm 5 nước dẫn đầu ASEAN.

Về số lượng doanh nghiệp, Việt Nam hiện có khoảng 30.000 doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực logistics, trong đó gần 4.000 là doanh nghiệp chuyên nghiệp có khả năng cung ứng dịch vụ quốc tế. Tuy nhiên, để duy trì vị thế này, lực lượng lao động ngành logistics cần phải được nâng cao cả về số lượng lẫn chất lượng.

Một thách thức lớn mà ngành logistics đang đối mặt là sự thiếu hụt trầm trọng nguồn nhân lực. Tại TP. Hồ Chí Minh, trung tâm logistics lớn nhất cả nước, mỗi năm cần tới 8.400-10.000 nhân sự mới, nhưng các trường đại học, cao đẳng hiện chỉ có thể đào tạo ra khoảng 2.500 người/năm, chưa đáp ứng nổi 30% nhu cầu. Tương tự, tại Hải Phòng, địa phương có hệ thống cảng biển và logistics phát triển mạnh, con số lao động cần đến năm 2030 là 460.000 người, nhưng nguồn cung hiện nay mới chỉ đáp ứng khoảng 40-45% con số này.

Không chỉ về số lượng, chất lượng nguồn nhân lực cũng là một vấn đề đáng lo ngại. Theo khảo sát của Công ty Nghiên cứu và Tư vấn Công nghiệp Việt Nam, 60-80% doanh nghiệp logistics cho rằng nhân sự hiện nay chỉ ở mức ‘trung bình thấp’. Đa số lao động ngành chưa có kiến thức toàn diện về logistics hiện đại, kỹ năng ngoại ngữ yếu, thiếu khả năng ứng dụng công nghệ, tư duy quản trị chuỗi cung ứng còn hạn chế.

Báo cáo Logistics Việt Nam 2024 cho thấy, có đến 85,7% doanh nghiệp logistics phải tự đào tạo nội bộ vì không thể tuyển được nhân sự có sẵn kỹ năng phù hợp. Tỷ lệ lao động được đào tạo bài bản chỉ chiếm khoảng 5-7% tổng số nhân sự ngành. Điều này cho thấy khoảng trống đào tạo đang rất lớn.

Không chỉ thiếu nhân lực làm việc, ngành logistics còn thiếu cả đội ngũ giảng viên và chuyên gia có năng lực đào tạo chuẩn hóa. Do đó, quy mô và chất lượng đào tạo chính quy, bao gồm cả dài hạn và ngắn hạn, hiện chưa theo kịp nhu cầu thị trường. Hơn 85% doanh nghiệp buộc phải tổ chức bồi dưỡng nghiệp vụ theo phương thức ‘vừa học vừa làm’.

Sự thiếu hụt nhân lực đang là điểm nghẽn lớn nhất kìm hãm sự phát triển bền vững của ngành logistics. Vì vậy, giải bài toán nhân lực logistics không chỉ là trách nhiệm của các trường đào tạo, mà còn là chiến lược dài hạn mà Nhà nước, doanh nghiệp và toàn ngành cần chung tay thực hiện. Đầu tư vào con người chính là đầu tư cho tương lai của ngành và cho cả vị thế logistics Việt Nam trên bản đồ toàn cầu.

Việc nâng cao năng lực lao động không thể chỉ trông chờ vào các cơ sở giáo dục truyền thống. Cần một chiến lược tổng thể trong việc gắn kết giữa doanh nghiệp và các cơ sở giáo dục nghề nghiệp. Các doanh nghiệp lớn nên đầu tư các trung tâm đào tạo nội bộ, phối hợp cùng trường học trong việc xây dựng chương trình đào tạo thực chiến, để sinh viên ra trường không còn ‘bỡ ngỡ’ khi bước vào môi trường làm việc thực tế.