Chương trình OCOP – Nâng tầm sản phẩm Việt: Từ làng quê ra thế giới

Tính đến tháng 7/2025, cả nước đã có 17.068 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên, thuộc 9.195 chủ thể OCOP, trong đó có 126 sản phẩm đạt chuẩn 5 sao cấp quốc gia. Đây là minh chứng rõ ràng cho chất lượng, tiềm năng và tính cạnh tranh của hàng Việt.

Tối 1/8/2025, tại không gian văn hóa giàu bản sắc của Hoàng thành Thăng Long, Hội chợ ‘Các sản phẩm OCOP xuất khẩu’ (VIETNAM OCOPEX 2025) chính thức khai mạc. Sự kiện do Bộ Công Thương chủ trì, phối hợp cùng Bộ Nông nghiệp và Môi trường, UBND TP Hà Nội, Liên minh Hợp tác xã Việt Nam tổ chức – là hoạt động xúc tiến thương mại cấp quốc gia, nhằm đưa các sản phẩm OCOP của Việt Nam chạm đến thị trường quốc tế.

Hội chợ năm nay quy tụ 300 gian hàng đến từ hơn 200 đơn vị của 34 tỉnh, thành trên cả nước. Các sản phẩm trưng bày rất đa dạng: từ chè, cà phê, hạt điều, các sản phẩm chế biến, dược liệu, trầm hương, tinh bột nghệ, tổ yến… cho đến các dòng mỹ phẩm tự nhiên như dầu gội, serum, tinh dầu. Ngoài ra, sự kiện còn có sự góp mặt của các gian hàng quốc tế đến từ Peru, Lào, Campuchia, cùng nhiều đơn vị kết nối thương mại – thể hiện sự lan tỏa và tầm vóc ngày càng lớn của chương trình OCOP Việt Nam.

Phát biểu khai mạc, Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Sinh Nhật Tân nhấn mạnh: ‘Việt Nam không chỉ là quốc gia có thế mạnh xuất khẩu nông sản, mà còn sở hữu kho tàng sản phẩm địa phương giàu bản sắc và chất lượng cao. Chương trình OCOP chính là hình ảnh sống động về giá trị văn hóa bản địa gắn liền với sự phát triển kinh tế nông thôn’.

OCOP – Cầu nối giữa truyền thống và hội nhập

Sự phát triển của chương trình OCOP trong những năm gần đây đã mở ra hướng đi bền vững cho kinh tế nông thôn. Không chỉ giúp khai thác hiệu quả tiềm năng bản địa, khơi dậy giá trị văn hóa vùng miền, OCOP còn tạo động lực chuyển đổi từ sản xuất nhỏ lẻ sang mô hình sản xuất theo chuỗi giá trị. Các sản phẩm OCOP ngày càng đáp ứng tốt hơn các tiêu chuẩn chất lượng, vệ sinh an toàn thực phẩm, truy xuất nguồn gốc, mẫu mã bao bì hiện đại, thân thiện môi trường – từ đó đủ điều kiện chinh phục các thị trường khó tính.

Thứ trưởng Nguyễn Sinh Nhật Tân nhận định: ‘OCOP không chỉ mang lại hiệu quả kinh tế mà còn là lời khẳng định mạnh mẽ về bản sắc Việt, về tinh thần đổi mới sáng tạo trong từng sản phẩm truyền thống. Đây là hướng phát triển đúng đắn, gắn sản phẩm nông thôn với chuỗi giá trị toàn cầu’.

Tại Hà Nội, theo ông Nguyễn Mạnh Quyền – Phó Chủ tịch UBND Thành phố – hiện toàn thành phố có 3.317 sản phẩm OCOP đã được đánh giá, phân hạng, chiếm 21,3% tổng sản phẩm OCOP của cả nước. Trong đó, có 6 sản phẩm đạt 5 sao, 22 sản phẩm tiềm năng 5 sao, 1.571 sản phẩm 4 sao và 1.718 sản phẩm 3 sao.

Hà Nội xác định OCOP không chỉ đơn thuần là sản phẩm nông thôn, mà còn là sản phẩm văn hóa – cầu nối giữa truyền thống và hiện đại, giữa bản sắc và hội nhập. Do đó, Thành phố sẽ tiếp tục đẩy mạnh hỗ trợ các chủ thể OCOP mở rộng thị trường, cải tiến mẫu mã, nâng cao giá trị, hướng đến xuất khẩu.

Hội chợ lần này là cơ hội lớn để doanh nghiệp Hà Nội nói riêng và cả nước nói chung kết nối đối tác quốc tế, tìm kiếm đơn hàng xuất khẩu, đồng thời tiếp cận, học hỏi yêu cầu khắt khe của các thị hàng tiềm năng.

Điểm nhấn đặc biệt tại VIETNAM OCOPEX 2025 là việc Bộ Công Thương lần đầu tiên tổ chức hội chợ trên nền tảng số, mở ra không gian giao dịch trực tuyến, thuận tiện cho các doanh nghiệp và nhà nhập khẩu quốc tế tham gia trao đổi, đàm phán mà không cần trực tiếp có mặt tại Việt Nam.

Hàng chục nghìn sản phẩm OCOP được hình thành từ những làng quê Việt Nam nay đang dần ‘cất cánh’ ra thế giới. Mỗi sản phẩm là một câu chuyện của vùng đất, con người và văn hóa – từ bát chè Thái Nguyên đậm đà, hạt cà phê Buôn Ma Thuột thơm nồng, tinh dầu quế Trà My thanh khiết cho tới tổ yến Khánh Hòa quý giá… Tất cả đang được chuẩn hóa, nâng tầm để trở thành sản phẩm có giá trị gia tăng cao, mang thương hiệu Việt Nam ra quốc tế.

Chính sự hỗ trợ kịp thời của các cấp chính quyền, tổ chức xúc tiến thương mại, cùng với tư duy đổi mới của cộng đồng doanh nghiệp, hợp tác xã, đã tạo nên sức bật mạnh mẽ cho OCOP. Thay vì sản xuất theo lối cũ – nhỏ lẻ, thiếu định hướng thị trường – các chủ thể OCOP ngày nay đã chú trọng nghiên cứu thị hiếu người tiêu dùng, cải tiến bao bì, tiêu chuẩn hóa chất lượng, ứng dụng công nghệ và chuyển đổi số để xây dựng thương hiệu bài bản hơn.

Để sản phẩm OCOP thực sự tạo dấu ấn ở thị trường quốc tế, theo ông Nguyễn Sinh Nhật Tân, các hoạt động xúc tiến thương mại đóng vai trò then chốt: ‘Cần đẩy mạnh kết nối các nhà phân phối quốc tế, tổ chức đào tạo kiến thức xuất khẩu cho các chủ thể OCOP, đồng thời hỗ trợ về tài chính, công nghệ, tiêu chuẩn hóa để OCOP trở thành thương hiệu hàng Việt uy tín toàn cầu’.

Từ những phiên chợ quê, hội làng, sản phẩm OCOP đang từng bước ‘có mặt’ trên các sàn thương mại điện tử, chuỗi siêu thị quốc tế, hội chợ triển lãm lớn… Khát vọng đưa đặc sản Việt ra thế giới – vốn từng là điều xa vời – nay đã hiện hữu và tiếp tục lan tỏa mạnh mẽ.

Hội chợ các sản phẩm OCOP xuất khẩu (VIETNAM OCOPEX 2025) sẽ diễn ra từ ngày 1 – 3/8/2025, tại Hoàng thành Thăng Long – 19C Hoàng Diệu, Hà Nội.

Ngành logistics Việt Nam đang đối mặt với nhiều thách thức từ sự biến động của kinh tế toàn cầu, bao gồm vấn đề đứt gãy chuỗi cung ứng, tăng chi phí vận tải và các rào cản về thuế carbon cũng như tiêu chuẩn Môi trường, Xã hội, Quản trị (ESG) của Liên minh châu Âu (EU). Tuy nhiên, đây cũng là cơ hội để các doanh nghiệp chuyển đổi xanh, tái định vị và phát triển bền vững trong cuộc đua toàn cầu.

Để đạt được mục tiêu này, doanh nghiệp cần sự hỗ trợ của Nhà nước thông qua các chính sách phát triển hạ tầng bền vững, tài chính xanh và quản trị phát thải. Ngành vận tải, đặc biệt là vận tải biển, đang là nguồn phát thải cao trong lĩnh vực logistics do mức tiêu thụ nhiên liệu lớn. Tổ chức Hàng hải Quốc tế (IMO) đã đặt yêu cầu chuyển đổi sang nhiên liệu ít phát thải, hướng tới mục tiêu giảm phát thải ròng về mức 0 vào năm 2050. Đây là cơ hội để Việt Nam xây dựng mô hình logistics xanh và bền vững.

Theo báo cáo của Ngân hàng Thế giới (WB), tốc độ tăng trưởng logistics Việt Nam đạt 16%/năm, và năm 2023, Việt Nam đã đứng thứ 43 trong xếp hạng chỉ số hiệu quả logistics và thuộc nhóm 5 nước dẫn đầu ASEAN. Phó Cục trưởng Xuất nhập khẩu (Bộ Công thương) Trần Thanh Hải cho rằng, logistics xanh không chỉ hướng tới mục tiêu phát triển bền vững mà còn giúp doanh nghiệp giảm chi phí dài hạn trước biến động của giá dầu và chi phí vận tải. Đây cũng là tiêu chuẩn mới của các thị trường xuất khẩu, đặc biệt là khi EU đã triển khai cơ chế CBAM áp thuế hàng hóa có phát thải cao.

Tuy nhiên, hành trình xanh hóa logistics tại Việt Nam không hề dễ dàng khi nhận thức, thói quen và hạ tầng chưa thực sự đáp ứng tốt cho sự phát triển của phương tiện vận chuyển xanh. Tổng Giám đốc Công ty CP Đầu tư và Xây dựng Phúc Khang Lưu Thị Thanh Mẫu cho rằng, cam kết đạt phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050 đang đặt doanh nghiệp Việt Nam, đặc biệt là các doanh nghiệp vừa và nhỏ, trước áp lực lớn trong việc xanh hóa chuỗi cung ứng.

Cần sự phối hợp từ nhiều bên để thúc đẩy logistics xanh. Chủ tịch Macstar Group Trần Tiến Dũng cho biết, từ năm 2023, Macstar Group đã đầu tư tàu lớn, thành lập nhóm vận tải thủy nội địa và ven biển, thử nghiệm kết nối tuyến Hải Phòng-Ninh Bình bằng tàu thủy để lưu thông. Điều này không chỉ giúp Macstar Group tiết kiệm chi phí, giảm thời gian và tăng sức chở đáng kể mà còn góp phần xây dựng hình ảnh xanh trong mắt đối tác toàn cầu.

Phó Chủ tịch Ủy ban Vận tải và Logistics thuộc Hiệp hội Doanh nghiệp châu Âu tại Việt Nam (EuroCham) Koen Soenens cho rằng, tại Việt Nam, hạ tầng logistics chưa đồng bộ, chính sách thiếu nhất quán và quy định chưa rõ ràng đang cản trở quá trình chuyển đổi xanh. Vì vậy, rất cần sự phối hợp, chung tay giữa Nhà nước, doanh nghiệp và các bên liên quan để cùng nhau tạo ra một hệ sinh thái logistics bền vững.

Chủ tịch Liên đoàn Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) Phạm Tấn Công nhấn mạnh, phát triển logistics xanh trở thành lợi thế quan trọng để doanh nghiệp Việt Nam đi nhanh hơn, vượt lên trong chiến lược phát triển bền vững toàn cầu. Đây còn là con đường sống còn, giúp doanh nghiệp logistics Việt Nam nâng cao sức cạnh tranh và tạo sức bật trong sự biến động bất định của nền kinh tế toàn cầu.