Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa ban hành Chỉ thị số 20/CT-TTg về một số nhiệm vụ cấp bách nhằm ngăn chặn và giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường. Theo đó, lãnh đạo Chính phủ đã giao thành phố Hà Nội thực hiện các giải pháp và biện pháp để các tổ chức, cá nhân chuyển đổi phương tiện, lộ trình đến ngày 1/7/2026 không có xe mô tô, xe gắn máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong Vành đai 1; từ ngày 1/1/2028 không có xe mô tô, xe gắn máy, hạn chế xe ô tô cá nhân sử dụng nhiên liệu hóa thạch lưu thông trong đường Vành đai 1, Vành đai 2; từ năm 2030 tiếp tục mở rộng thực hiện trong đường Vành đai 3.

Hà Nội hiện có hơn 6,9 triệu xe máy, phần lớn chạy xăng, góp phần đáng kể vào ô nhiễm không khí trên địa bàn. Chỉ thị 20, với lộ trình như nêu trên là nỗ lực đưa Hà Nội bắt kịp xu thế đô thị bền vững. Tuy nhiên, kế hoạch này không mới. Từ năm 2017, Hà Nội đã thông qua Đề án hạn chế xe máy đến năm 2030, thế nhưng tiến độ ì ạch: giao thông công cộng chỉ đáp ứng 20% nhu cầu, trạm sạc xe điện còn lác đác (khoảng 200 điểm), và kiểm soát khí thải xe máy gần như chưa làm.

Người dân rất quan tâm đến lộ trình này là điều dễ hiểu. Xe buýt điện hay tàu điện Cát Linh – Hà Đông chưa đủ sức thay thế xe máy – “người bạn” len lỏi mọi ngõ ngách, hợp với lối sống Hà Nội. Xe điện thì đắt, 30-50 triệu đồng/chiếc, trong khi trạm sạc còn hiếm. Chính sách ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường là cần thiết, nhưng nhiều bài toán cần lời giải cụ thể để tạo sự đồng thuận.

Nhìn ra thế giới, nhiều nơi đã biến chính sách xanh thành câu chuyện của dân chúng. London (Vương quốc Anh) áp dụng “khu vực phát thải thấp” (ULEZ) từ năm 2019, thu phí xe xăng, trợ giá xe điện, và mở rộng xe buýt điện, giúp giảm 20% khí thải giao thông sau ba năm. Hà Nội cần tham khảo kinh nghiệm, nhưng phải sáng tạo để chính sách thành câu chuyện của người dân.

Trước hết, Hà Nội cần “chạy nước rút” xây hạ tầng: tăng xe buýt điện, hoàn thiện tàu điện Nhổn – Ga Hà Nội, mở rộng trạm sạc lên 1.000 điểm trước 2026. Thứ hai, chính quyền nên tính toán có hỗ trợ tài chính thiết thực, ví dụ trợ giá 30-50% xe điện, trả góp 0% lãi suất, thu mua xe máy cũ để giảm gánh nặng.

Nhưng mấu chốt là truyền thông phải khiến người dân thấy mình là nhân vật chính. Thành phố có thể tổ chức “Ngày xe điện Hà Nội”, cho dân thử xe miễn phí, cá nhân hóa xe bằng sticker (nhãn dán), màu sắc để thu hút giới trẻ. Tuyển “đại sứ xanh” từ shipper, sinh viên, tiểu thương, để họ chia sẻ trải nghiệm trên các phương tiện truyền thông và mạng xã hội.

Chuyển đổi xanh không chỉ là thay xe, mà là thay đổi tư duy. Hà Nội có tiềm năng lớn, với ngân sách mạnh và sự ủng hộ từ trung ương. Nhưng cần đưa chỉ thị 20 trở thành câu chuyện của mỗi người dân.

Ở thành phố Utrecht, Hà Lan, một dự án kiến trúc độc đáo vừa được hoàn thành, mang tên Rừng Thẳng đứng Wonderwoods. Được thực hiện bởi kiến trúc sư Stefano Boeri người Ý, dự án này có mục tiêu biến một tòa nhà cao 104m thành một mô hình rừng thẳng đứng tại đô thị hiện đại.

Wonderwoods là một phần của kế hoạch cải tạo đô thị cho Beurskwartier, khu vực đi bộ mới liền kề ga trung tâm thành phố Utrecht. Dự án này bao gồm hơn 200 căn hộ và khoảng 15.000m2 diện tích văn phòng, với tổng cộng 360 cây lớn và 50.000 cây nhỏ thuộc 30 loài bản địa, tương đương 1 hécta diện tích.

Rừng Thẳng đứng Wonderwoods không chỉ là một không gian sống và văn phòng, mà còn là một khu vực xanh chung cho phép người dân lui tới. Dự án này nhắm đến việc đẩy mạnh tích hợp kiến trúc xanh vào kết cấu đô thị hiện đại và hướng đến sự dễ tiếp cận cho mọi người.

Theo kiến trúc sư Stefano Boeri, mục tiêu của dự án là tạo ra một mô hình rừng thẳng đứng đầu tiên trên thế giới, với các chức năng như vườn công cộng, nhà ở và dịch vụ văn phòng. Dự án này cũng nhằm cải thiện chất lượng sống đô thị, giảm thiểu tác động môi trường và tạo ra một không gian xanh đa dạng sinh học.

Với thiết kế độc đáo và mục tiêu đầy tham vọng, Rừng Thẳng đứng Wonderwoods đã trở thành một biểu tượng của sự kết hợp giữa kiến trúc và thiên nhiên sống. Dự án này cũng đã lan truyền cảm hứng cho hàng loạt dự án tái sinh đô thị trải khắp châu Á và châu Âu.

Kiến trúc sư Boeri đã tạo nên một thiết kế tiên phong trong việc kiến tạo không gian sống xanh. Ông đã tạo ra một mô hình thể hiện sự kết hợp hài hòa giữa kiến trúc và thiên nhiên sống, và kỳ vọng công trình ở Utrecht sẽ góp phần thúc đẩy quá trình phủ xanh đô thị rộng hơn trong tương lai.

Bên cạnh lợi ích về môi trường, sống giữa không gian xanh còn mang lại những tác động tích cực đến sức khỏe tinh thần. Nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng việc được bao quanh bởi cây cối và thiên nhiên có thể giúp giảm căng thẳng, cải thiện tâm trạng và giảm nguy cơ mắc các bệnh mạn tính.

Rừng Thẳng đứng Wonderwoods không chỉ là một dự án kiến trúc độc đáo, mà còn là một biểu tượng của sự kết hợp giữa con người và thiên nhiên. Dự án này đã chứng minh rằng việc tích hợp kiến trúc xanh vào kết cấu đô thị hiện đại không chỉ mang lại lợi ích về môi trường, mà còn mang lại những tác động tích cực đến sức khỏe tinh thần và chất lượng sống của con người.

Thông tin về dự án có thể được tìm thấy tại trang web của kiến trúc sư Stefano Boeri hoặc các nguồn tin cậy khác về kiến trúc và phát triển bền vững.