Chuyển dịch năng lượng đang trở thành một thách thức lớn cho ngành điện khí Việt Nam. Tại diễn đàn dầu khí và năng lượng thường niên 2025 với chủ đề “Chuyển dịch năng lượng – tầm nhìn và hành động”, ông Nguyễn Quốc Thập, Chủ tịch Hiệp hội Dầu khí Việt Nam, đã nhấn mạnh đến khó khăn trong việc huy động điện khí tại các nhà máy nhiệt điện khí LNG do giá cao.

Theo ông Thập, việc huy động điện khí tại các nhà máy nhiệt điện khí LNG đang ở mức thấp do giá cao. Ông dẫn chứng với Nhà máy điện khí Nhơn Trạch 1 và dự án điện khí Lan Tây, mức độ huy động thấp hơn rất nhiều so với khả năng cung ứng. Tương tự, hai dự án quy mô tỉ USD là nhiệt điện khí Nhơn Trạch 3 và 4 đã hoàn thành, sẵn sàng phát điện nhưng việc huy động điện vẫn là ‘câu hỏi lớn’.

Nguyên nhân của tình trạng này là do Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) là nhà mua tất cả các nguồn điện để bán cho khách hàng, huy động theo thứ tự ưu tiên giá thấp đến cao. Điện khí LNG có mức giá cao, không phải là nguồn điện được ưu tiên trong huy động hệ thống điện.

Cũng theo ông Thập, Nghị định 100 của Chính phủ về cơ chế phát triển các dự án nhiệt điện khí đã đưa ra các cơ chế như chuyển ngang giá khí sang giá điện. Tuy nhiên, trong thực tế vẫn chưa tháo gỡ được nhiều vướng mắc trong vận hành các nhà máy và thu hút đầu tư nhiệt điện khí.

Ông Nguyễn Duy Giang, Phó Tổng giám đốc Tổng công ty Điện lực dầu khí Việt Nam (PV Power), cho rằng một trong những vướng mắc lớn nhất là cơ chế chuyển ngang giá khí vào giá điện. Cần có cơ chế mua bán điện trực tiếp giữa nhà phát điện và nhà mua điện để đảm bảo bao tiêu sản lượng dài hạn.

Ông Giang cũng cho biết rằng các nhà đầu tư vẫn mong muốn tỉ lệ bao tiêu sản lượng điện tối thiểu dài hạn không thấp hơn mức 80-90% trong thời gian 15-20 năm. Để giải quyết bài toán bao tiêu sản lượng, ông Thập cho rằng cần nhìn nhận thị trường đầu ra của điện khí LNG không phải là thị trường bình dân, mà đó là các hộ tiêu thụ công nghiệp, hộ tiêu thụ lớn mong muốn có cam kết dài hạn.

Cần phải có cơ chế mua bán điện trực tiếp, bên phát điện đàm phán trực tiếp với bên mua điện, áp dụng với cả các dự án điện khí LNG và các nhà máy năng lượng tái tạo. Nhu cầu chuyển dịch năng lượng lên tới 135 tỉ USD, nguồn lực Nhà nước có hạn nên việc có cơ chế để thu hút tư nhân là yêu cầu đặt ra.

Tuy nhiên, các chính sách phát triển điện khí vẫn chưa đủ hấp dẫn nhà đầu tư, khi chưa có cơ sở bảo lãnh Chính phủ để bảo lãnh vay vốn các dự án của Nhà nước, chưa có cơ chế bảo lãnh chuyển đổi ngoại tệ. Do đó, để thu hút đầu tư vào ngành điện khí, cần có các chính sách hỗ trợ và bảo lãnh cần thiết.

Các chuyên gia cho rằng, việc chuyển dịch năng lượng sang các nguồn năng lượng sạch và tái tạo là xu thế tất yếu. Tuy nhiên, để đạt được mục tiêu này, cần có sự hỗ trợ và khuyến khích từ Chính phủ và các cơ quan chức năng.

Một số chuyên gia cũng cho rằng, cần có các cơ chế và chính sách hỗ trợ để khuyến khích đầu tư vào các dự án năng lượng tái tạo và điện khí LNG. Điều này sẽ giúp Việt Nam đạt được mục tiêu chuyển dịch năng lượng và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia.

Tập đoàn Sumitomo Nhật Bản đã thể hiện sự quan tâm đến việc đầu tư vào dự án Nhà máy Điện khí Vân Phong 2 tại Khánh Hòa, sử dụng khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) làm nhiên liệu chính. Đề xuất này được ông Yukihito Honda, Tổng giám đốc điều hành Khối Phát triển đô thị đa dạng của Tập đoàn Sumitomo, trình bày với Thủ tướng Phạm Minh Chính vào chiều ngày 22/7.

Được biết, Tập đoàn Sumitomo là một trong những tập đoàn hàng đầu của Nhật Bản, hoạt động trong nhiều lĩnh vực như phát triển đô thị, công nghiệp, tài chính và thương mại. Việc tập đoàn này muốn đầu tư vào dự án Nhà máy Điện khí Vân Phong 2 cho thấy sự đánh giá cao về tiềm năng phát triển của ngành năng lượng tại Việt Nam, cũng như kỳ vọng vào việc góp phần thúc đẩy quá trình chuyển dịch năng lượng sang hướng sạch và bền vững.

Thủ tướng Phạm Minh Chính hoan nghênh đề xuất của Tập đoàn Sumitomo về việc chuyển đổi dự án Nhà máy Điện khí Vân Phong 2 sang sử dụng LNG. Việc sử dụng LNG là một trong những giải pháp quan trọng nhằm giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu và ô nhiễm môi trường, đồng thời giúp đa dạng hóa nguồn cung cấp năng lượng cho Việt Nam.

Thủ tướng giao Bộ Công Thương phối hợp với các cơ quan liên quan để xử lý các thủ tục cần thiết, tạo điều kiện thuận lợi cho việc triển khai dự án. Đồng thời, Thủ tướng đề nghị Tập đoàn Sumitomo nghiên cứu và tìm kiếm các nguồn vốn phù hợp, bao gồm cả những nguồn vốn trong khuôn khổ Cộng đồng châu Á phát thải ròng bằng 0 (AZEC), nhằm hỗ trợ cho việc phát triển dự án.

Nối tiếp dự án Vân Phong 1 đang vận hành, việc đầu tư vào dự án Nhà máy Điện khí Vân Phong 2 sử dụng LNG thể hiện cam kết của Tập đoàn Sumitomo trong việc hỗ trợ Việt Nam chuyển đổi sang năng lượng sạch và giảm thiểu tác động của biến đổi khí hậu. Đây cũng là cơ hội để Việt Nam đẩy mạnh hợp tác với Nhật Bản trong lĩnh vực năng lượng, góp phần vào sự phát triển bền vững của nền kinh tế.

Việc triển khai dự án Nhà máy Điện khí Vân Phong 2 không chỉ góp phần đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia mà còn tạo ra những tác động tích cực về kinh tế – xã hội, tạo việc làm và thúc đẩy tăng trưởng kinh tế cho địa phương và cả nước.

AZEC là một sáng kiến quan trọng của Nhật Bản, hướng tới hỗ trợ các nước châu Á đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Việt Nam là một trong những nước tích cực tham gia vào sáng kiến này, với kỳ vọng nhận được sự hỗ trợ về tài chính và công nghệ để chuyển dịch sang một nền kinh tế carbon thấp.