Roi mây, một công cụ quen thuộc trong nhiều gia đình Việt Nam, từ lâu đã được xem là biểu tượng của sự kỷ luật và nghiêm khắc. Tuy nhiên, việc sử dụng roi mây như một phương pháp giáo dục đã gây ra nhiều cuộc tranh luận về tính hiệu quả và những ảnh hưởng lâu dài của nó đối với sự phát triển của trẻ. Anh Thành, một người đàn ông 35 tuổi ở Hà Nội, đã chia sẻ về những trải nghiệm của mình khi lớn lên trong một gia đình có quy tắc nghiêm khắc và hiện đang tìm kiếm cách dạy con hiệu quả mà không sử dụng đến đòn roi.

Thạc sĩ tâm lý học lâm sàng trẻ em và vị thành niên, bà Hoàng Thu Huyền, chỉ ra rằng nhiều phụ huynh đang cảm thấy bối rối về cách giáo dục con cái một cách hiệu quả. Theo bà, cần phải phân biệt rõ ràng giữa việc nuôi dạy con bằng kỷ luật, bạo lực và để con tự do phát triển. Việc nuôi dạy con một cách tự do có thể dẫn đến tình trạng trẻ thiếu kỹ năng tự kiểm soát, trong khi phương pháp nuôi dạy bằng bạo lực có thể khiến trẻ cảm thấy sợ hãi và không hiểu được đúng sai.

Bà Huyền cho rằng kỷ luật tích cực là cách tiếp cận tốt nhất trong việc giáo dục trẻ. Cha mẹ cần xây dựng mối quan hệ với con dựa trên tình yêu thương và sự tôn trọng. Điều này có thể được thực hiện bằng cách dành thời gian cho con, lắng nghe cảm xúc của con và cung cấp cho con những kỹ năng cần thiết, thay vì chỉ tập trung vào việc bắt lỗi. Khi trẻ mắc lỗi, cha mẹ cần giúp con nhận ra sai lầm và dạy con cách điều hòa cảm xúc một cách hiệu quả.

Để chuyển đổi từ phương pháp giáo dục bằng roi vọt sang kỷ luật tích cực, bà Huyền khuyên cha mẹ nên bắt đầu bằng việc dừng lại và xin lỗi con về những hành vi gây tổn thương trước đây. Tiếp theo, cha mẹ cần xây dựng lại mối quan hệ an toàn với con và áp dụng các biện pháp kỷ luật tích cực. Quá trình chuyển đổi này không phải là dễ dàng, nhưng đó là món quà lớn nhất mà cha mẹ có thể dành cho con.

Mục tiêu của việc giáo dục không phải là tạo ra những đứa trẻ biết sợ, mà là những đứa trẻ có trách nhiệm, có cảm giác về giá trị bản thân, biết yêu thương và tự điều chỉnh trong cuộc sống. Bằng cách áp dụng kỷ luật tích cực, cha mẹ có thể giúp con phát triển một cách toàn diện và trở thành những cá nhân tích cực trong xã hội.

Một sự việc gần đây tại một siêu thị đã thu hút sự chú ý của cộng đồng khi một cậu bé 5 tuổi vô tình trộm ăn một quả dâu tây và cách ứng xử điềm tĩnh của người mẹ đã trở thành tâm điểm. Sự kiện này không chỉ khiến nhiều người cảm động mà còn truyền tải một thông điệp mạnh mẽ về việc nuôi dưỡng ý thức và tinh thần trách nhiệm cho trẻ nhỏ.

Tình huống bắt đầu khi cậu bé Tiểu Trần, 5 tuổi, cùng mẹ đi siêu thị. Trong lúc mẹ đang lựa chọn trái cây, cậu bé bị thu hút bởi những quả dâu tây đỏ mọng và đã ăn một quả. Hành động này nhanh chóng bị một nhân viên siêu thị phát hiện, người nhân viên này yêu cầu mẹ cậu bé phải đền tiền.

Người mẹ đã bình tĩnh giải thích cho con hiểu rằng hành vi đó là sai và yêu cầu cậu bé xin lỗi nhân viên. Dù cảm thấy không thoải mái với mức đền bù, người mẹ vẫn kiên quyết trả tiền nhưng đã thống nhất với nhân viên siêu thị về mức đền bù hợp lý.

Sau sự việc, người mẹ đã dạy con rằng cậu bé sẽ phải làm việc nhà để ‘trả lại’ số tiền đó, như một cách để học chịu trách nhiệm. Nhiều khách hàng chứng kiến đã bày tỏ sự ngưỡng mộ đối với cách ứng xử của người mẹ, không chỉ bảo vệ con một cách nhẹ nhàng mà còn khéo léo truyền dạy cho bé bài học đầu đời về quy tắc và hậu quả.

Theo chuyên gia giáo dục, trẻ em chưa biết phân biệt đúng sai vì chưa được dạy. Nếu không được hướng dẫn cụ thể, chúng sẽ không hiểu rằng đồ ở siêu thị là tài sản của người khác, không thể tùy tiện lấy. Quan trọng không phải là trách phạt, mà là giúp con hiểu được giới hạn hành vi.

Giúp trẻ phân biệt đúng sai, xây dựng thói quen hành xử tích cực và tôn trọng quy tắc là chìa khóa để hình thành nhân cách và kỹ năng sống cho trẻ. Cha mẹ cần giao tiếp rõ ràng với con trước mỗi lần ra ngoài, cho con tham gia mua sắm, thiết lập hệ thống thưởng phạt và rèn ý thức từ đời sống hàng ngày.

Cha mẹ cũng cần làm gương cho con, vì trẻ em học nhiều nhất từ chính hành vi của cha mẹ. Nếu cha mẹ vượt đèn đỏ, chen lấn, tranh cãi nơi công cộng, trẻ cũng sẽ ghi nhớ và làm theo. Ngược lại, nếu cha mẹ luôn nói lời xin lỗi, cảm ơn, giữ kỷ luật, trẻ cũng sẽ trở thành phiên bản tốt đẹp hơn mỗi ngày.

Từ một quả dâu tây, chúng ta có thể rút ra bài học lớn về việc dạy con tôn trọng quy tắc và trách nhiệm. Quy tắc không phải để giới hạn con trẻ, mà là để chỉ đường, bảo vệ và giúp chúng lớn lên trong an toàn, hiểu biết và tử tế.