Thời gian gần đây, hàng loạt vụ việc ‘bắt cóc online’ tinh vi đã diễn ra, đặt ra những câu hỏi lớn về sự kết nối trong gia đình và hiểm họa từ thế giới ảo. Những kẻ giả danh công an hoặc cơ quan chức năng đã lừa đảo, yêu cầu nạn nhân dàn dựng kịch bản bắt cóc, tống tiền. Thế giới mạng, vốn được xem là không gian học tập, kết nối và giải trí, đang dần trở thành ‘vùng xám’ tiềm ẩn nhiều rủi ro khôn lường, đặc biệt với lứa tuổi trẻ vị thành niên.

Theo Báo cáo của Văn phòng Tổng Y sĩ Hoa Kỳ, năm 2023, có tới 95% thanh thiếu niên Mỹ từ 13-17 tuổi sử dụng mạng xã hội, trong đó hơn một phần ba dùng gần như liên tục. Tổ chức Common Sense Media của Mỹ cũng đưa ra số liệu vào năm 2025, khoảng 70% thanh thiếu niên Mỹ từng dùng AI (trí tuệ nhân tạo) để ‘trút bầu tâm sự’. Và hơn 30% nói rằng, họ chia sẻ chuyện nghiêm túc với AI còn hơn với người thật.

Tại Việt Nam, báo cáo của UNICEF – Quỹ Nhi đồng Liên Hợp Quốc – năm 2022 chỉ ra rằng, 82% trẻ từ 12-13 tuổi và 93% trẻ từ 14-15 tuổi dùng Internet hàng ngày. Bộ Lao động – Thương binh và Xã hội cũng cảnh báo rằng thanh thiếu niên Việt Nam hiện dùng mạng xã hội trung bình 5-7 giờ mỗi ngày.

Chuyên gia giáo dục, Phó Viện trưởng Viện Học tập suốt đời Tống Liên Anh chia sẻ, sự đứt gãy trong kết nối gia đình ở thời đại mạng bùng nổ như hiện nay không còn là chuyện hiếm. Chuyên gia Tống Liên Anh đưa ra lời khuyên trong vấn đề giáo dục ở gia đình: ‘Đôi khi, một bữa cơm không có điện thoại, một buổi tối đi bộ cùng nhau, hay chỉ là cùng con xem lại một bộ phim cũ cũng đủ tạo nên kết nối.’

‘Tôi thường khuyên phụ huynh hãy học cách hỏi con về cảm xúc chứ đừng chỉ hỏi về điểm số hay thành tích. Một câu như ‘Hôm nay con có vui không?’, ‘Có điều gì làm con mệt không?’ tưởng đơn giản, nhưng lại có thể mở ra cánh cửa để cha mẹ bước vào thế giới tâm tư đầy bí mật và xáo trộn của trẻ một cách rất tự nhiên.’

Chuyên gia giáo dục Tống Liên Anh cho rằng, thế giới mạng xã hội đang có sức hút lớn với trẻ. Trẻ sẵn sàng chia sẻ suy nghĩ với một người lạ trên mạng, chứ không phải bố mẹ. Mạng xã hội có nguy cơ tạo ra khoảng trống lớn giữa bố mẹ và con cái, đồng thời tạo ra chuỗi đứt gãy trong các mối quan hệ trong gia đình, khi các thành viên đều muốn dùng điện thoại, lướt mạng hơn là cùng nhau chuyện trò.

Để ngăn chặn những rủi ro từ mạng xã hội, chuyên gia Tống Liên Anh nhấn mạnh tầm quan trọng của việc tạo kết nối giữa cha mẹ và con cái. ‘Chúng ta cần thiết lập mối quan hệ tin tưởng, sẵn sàng lắng nghe và chia sẻ với con. Cũng cần có những biện pháp giáo dục, định hướng để trẻ sử dụng mạng xã hội một cách an toàn và lành mạnh.’

Thời đại số đang làm gia tăng những thách thức mới trong việc bảo vệ trẻ em khỏi các hành vi xâm hại và bắt cóc. Môi trường mạng xã hội, vốn là một công cụ kết nối quan trọng, nay đã trở thành nơi ẩn nấp lý tưởng cho những kẻ có hành vi tội phạm. Sự xuất hiện của các thủ đoạn lừa đảo trực tuyến đã khiến nhiều đứa trẻ trở thành nạn nhân của những kẻ bắt cóc, làm dấy lên mối lo ngại sâu sắc trong dư luận xã hội.

Các vụ việc bắt cóc trực tuyến đã được công bố gần đây là hồi chuông cảnh báo về sự nguy hiểm của môi trường mạng. Vào ngày 25/7, Đội Đặc nhiệm – Đội 2, Phòng Cảnh sát Hình sự Công an TP.HCM đã can thiệp và tìm thấy một nữ sinh ở một khách sạn trong trạng thái hoảng loạn, sau khi cô này mất liên lạc với gia đình sau khi nghe điện thoại của người lạ và xin ra ngoài. Trước đó, vào ngày 22/7, Công an phường Ô Chợ Dừa, TP. Hà Nội, đã kịp thời ngăn chặn một vụ lừa đảo, giả danh Công an đe dọa một nữ sinh nhằm thực hiện việc ‘bắt cóc Online’.

Các cơ quan chức năng đã ghi nhận nhiều vụ việc tương tự. Từ tháng 3 đến đầu tháng 7 năm 2025, công an đã giải cứu 10 nạn nhân là sinh viên bị lừa trong các vụ ‘bắt cóc online’. Những vụ việc này cho thấy thủ đoạn của các đối tượng lừa đảo ngày càng tinh vi, bài bản và chuyên nghiệp.

Một vấn đề quan trọng được đặt ra là tại sao thế hệ trẻ, sinh ra trong thời đại công nghệ số, lại dễ bị lừa trên chính môi trường số? Câu trả lời nằm ở việc họ thiếu hiểu biết pháp luật, thiếu kỹ năng, và thiếu sự chuẩn bị cho những tình huống nguy hiểm trong thế giới mạng. Nguyên nhân sâu xa hơn có thể xuất phát từ sự ngắt kết nối giữa cha mẹ và con cái, khiến các em không tìm kiếm sự giúp đỡ từ gia đình trong những tình huống bối rối và nhiều nguy hiểm.

Sự ngắt kết nối giữa cha mẹ và con cái thường bắt nguồn từ sự thiếu thấu hiểu và khó khăn trong việc bày tỏ tình yêu thương. Mối quan hệ gia đình đòi hỏi sự thấu hiểu và khả năng chia sẻ để phát triển. Tuy nhiên, khi thiếu đi những yếu tố quan trọng này, khoảng cách giữa cha mẹ và con cái ngày càng tăng lên, tạo ra sự xa cách và mất kết nối.

Nhiều cha mẹ không biết cách bày tỏ tình yêu thương và không thể truyền đạt cảm xúc của mình đến con cái. Điều này dẫn đến việc con cái cảm thấy nhà mình không phải là nơi an toàn và tin cậy để có thể thoải mái kể về mọi thứ, nhất là những chuyện ‘nhạy cảm’ trên mạng xã hội.

Thực tiễn cuộc sống yêu cầu những bậc làm cha làm mẹ chúng ta ngày nay phải học lại từ đầu, và dạy con những kỹ năng mới để đối mặt với những thách thức của thời đại số. Cha mẹ cần tạo ra môi trường gia đình nơi con cái cảm thấy được yêu thương, thấu hiểu và có thể tin tưởng để chia sẻ mọi vấn đề gặp phải.

Hãy làm sao để khi con gặp khó khăn, con sẽ kể với ba mẹ đầu tiên. Bởi rằng, các kỹ thuật dọa dẫm hay kiểm soát của bố mẹ sẽ không bao bọc con đủ so với những chiêu trò của những kẻ lừa đảo qua mạng. Để bảo vệ trẻ em khỏi những nguy hiểm của môi trường mạng, chúng ta cần thiết phải trang bị cho các em những kỹ năng cần thiết và tạo ra một môi trường gia đình an toàn và tin cậy.