Cỏ năn tượng, một loài thực vật ngập mặn đặc hữu của Đồng bằng sông Cửu Long, đang nổi lên như một giải pháp đầy hứa hẹn cho sự phát triển kinh tế bền vững và thân thiện với môi trường. Với khả năng sinh trưởng mạnh mẽ trong môi trường nước mặn và lợ, loại cỏ này không chỉ đóng góp vào việc bảo tồn đa dạng sinh học mà còn mang lại những lợi ích kinh tế đáng kể cho cộng đồng địa phương.
Được biết đến với khả năng đặc biệt của mình, cỏ năn tượng có thân rỗng, cho phép nó dẫn khí oxy từ không khí xuống đến rễ cây. Điều này tạo điều kiện thuận lợi cho sự phát triển của vi sinh vật có lợi và hạn chế sự phát triển của rong tảo có hại. Tiến sĩ Dương Văn Ni, một chuyên gia hàng đầu về đa dạng sinh học và là Chủ tịch kiêm Giám đốc Quỹ Bảo tồn Mekong, đã nhận thấy tiềm năng của loại cỏ này từ nhiều năm trước.
Một mô hình kết hợp trồng cỏ năn tượng với nuôi tôm, cua quảng canh đã chứng minh rằng môi trường nuôi tự nhiên được cải thiện đáng kể. Nhờ đó, tôm lớn nhanh hơn và tỷ lệ dịch bệnh giảm xuống. Đây là một phương pháp ‘sống hài hòa với tự nhiên’, thay vì cố gắng áp đặt ý chí của con người lên môi trường. Cách tiếp cận này không chỉ giúp bảo vệ môi trường mà còn tăng cường hiệu quả kinh tế cho người dân địa phương.
Tại tỉnh Sóc Trăng, mô hình trồng và khai thác cỏ năn tượng đã được triển khai và mở rộng đáng kể. Từ chỉ vài chục hộ gia đình ban đầu, đến nay đã có hàng trăm hộ tham gia. Người dân có thể thu hoạch khoảng 2 tấn cỏ tươi mỗi vụ từ 1.000m² đất. Sau khi phơi khô, sản lượng còn lại khoảng 1 tấn, với chi phí đầu vào gần như không đáng kể. Điều này đã giúp người dân địa phương, đặc biệt là phụ nữ, có thêm nguồn thu nhập ổn định và bền vững.
Từ nguồn nguyên liệu cỏ năn tượng, người dân địa phương đã tạo ra các sản phẩm thủ công đa dạng như giỏ, túi, khay… Mỗi tuần, một người có thể kiếm thêm từ 400.000 đến 500.000 đồng, một khoản thu nhập đáng kể cho vùng nông thôn. Mô hình phát triển kinh tế từ cây năn tượng đã lan rộng và được tiếp nhận bởi nhiều tổ chức và doanh nghiệp. Hội Phụ nữ huyện Mỹ Xuyên đã thành lập hàng chục tổ hợp tác đan lát, sản xuất hàng nghìn sản phẩm thủ công mỗi tuần.
Công ty VietnamHousewares đang xây dựng một chuỗi cung ứng khép kín, từ vùng nguyên liệu đến sản phẩm cuối cùng, để xuất khẩu sang các thị trường cao cấp như Hoa Kỳ, Nhật Bản và châu Âu. Điều này không chỉ giúp tăng cường giá trị sản phẩm mà còn mở ra những cơ hội mới cho người dân địa phương.
Cỏ năn tượng không chỉ có tiềm năng trong lĩnh vực thủ công mỹ nghệ mà còn có thể ứng dụng trong ngành nội thất công nghiệp, sản xuất viên nén sinh học, bột giấy và vật liệu cách âm. Để đánh thức tiềm năng này, Việt Nam cần xây dựng vùng nguyên liệu tập trung, kết hợp với các tổ chức khoa học, hiệp hội ngành hàng và doanh nghiệp để dẫn dắt thị trường.
Không chỉ dừng lại ở các doanh nghiệp lớn, cỏ năn tượng còn trở thành nguồn cảm hứng khởi nghiệp cho nhiều bạn trẻ, đặc biệt là những người muốn gắn bó với tài nguyên bản địa và phát triển bền vững. Với những lợi ích mà cỏ năn tượng mang lại, không có gì nghi ngờ rằng loại cỏ này sẽ tiếp tục đóng một vai trò quan trọng trong sự phát triển kinh tế và bảo vệ môi trường của Đồng bằng sông Cửu Long trong thời gian tới.
