Chứng chỉ năng lượng tái tạo I-REC đang ngày càng trở thành xu hướng lựa chọn của các doanh nghiệp nhằm mục đích chứng minh việc tiêu thụ điện sạch và đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0. Tuy nhiên, đằng sau sự phát triển nhanh chóng của thị trường này là những tranh cãi về hiệu quả thực tế trong việc giảm thiểu phát thải khí nhà kính. Nhiều chuyên gia đang đặt ra câu hỏi liệu I-REC có thực sự “xanh” hay chỉ đơn thuần là một cách để làm đẹp số liệu carbon.
I-REC, hay Chứng chỉ Năng lượng Tái tạo Quốc tế, đại diện cho một megawatt-giờ điện tái tạo đã được đưa vào lưới điện. Hệ thống này được xây dựng dựa trên các chuẩn mực của thị trường Chứng chỉ Năng lượng Tái tạo tại Bắc Mỹ và châu Âu, và hiện đang được áp dụng tại hơn 60 quốc gia trên toàn thế giới. Các doanh nghiệp quan tâm đến I-REC chủ yếu vì hai lý do chính: Thứ nhất, Nghị định thư Khí nhà kính công nhận I-REC là công cụ hợp lệ để chứng minh việc tiêu thụ điện tái tạo trong báo cáo phát thải Phạm vi 2. Thứ hai, nhiều thành viên của sáng kiến RE100 đang sử dụng I-REC như một bằng chứng để thực hiện cam kết sử dụng 100% điện tái tạo.
Tuy nhiên, I-REC chủ yếu phản ánh thông tin trên giấy tờ và không đảm bảo rằng người mua thực sự sử dụng điện tái tạo tại thời điểm tiêu thụ. Việc mua I-REC không nhất thiết dẫn đến việc xây dựng thêm công suất năng lượng tái tạo mới, mà có thể chỉ đơn giản là mua chứng chỉ từ các dự án năng lượng tái tạo đã tồn tại. Điều này dẫn đến rủi ro “greenwashing” khi doanh nghiệp vẫn sử dụng điện lưới từ nhiên liệu hóa thạch nhưng báo cáo là 100% tái tạo nhờ mua I-REC. Các chuyên gia cảnh báo rằng I-REC chủ yếu là một “công cụ kế toán”, không làm thay đổi thực tế cơ cấu sản xuất điện.
Trên phạm vi toàn cầu, các tập đoàn lớn đang dần chuyển từ việc sử dụng I-REC sang các hình thức mua năng lượng tái tạo trực tiếp hơn. Tại Việt Nam, thị trường chứng chỉ năng lượng tái tạo đang phát triển, với các công ty đa quốc gia mua RECs để đáp ứng các mục tiêu bền vững. Tuy nhiên, việc sử dụng I-REC tại Việt Nam cũng đối mặt với nhiều thách thức, bao gồm các rào cản về quy định và chính sách. Các chuyên gia cho rằng tương lai của I-REC sẽ phụ thuộc vào việc cải thiện hệ thống chứng nhận và tích hợp với các giải pháp công nghệ, tài chính và chính sách quốc gia.
Nếu được quản lý một cách minh bạch và có hành động thực tế, I-REC có thể trở thành một công cụ kế toán carbon hiệu quả và là một phần quan trọng của quá trình chuyển đổi năng lượng tại Việt Nam và toàn cầu. Việc cải thiện hệ thống chứng nhận và tích hợp với các giải pháp công nghệ, tài chính và chính sách quốc gia sẽ giúp tăng cường hiệu quả thực tế của I-REC trong việc giảm thiểu phát thải khí nhà kính. Bằng cách này, I-REC có thể trở thành một công cụ hữu ích cho các doanh nghiệp và chính phủ trong việc đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng 0 và thúc đẩy sự phát triển bền vững.
