Trong bối cảnh thị trường ngày càng cạnh tranh, các doanh nghiệp Việt Nam đang tìm kiếm lối đi để tạo ra giá trị và giành thị phần một cách bền vững. Cuộc chiến giảm giá dường như đã trở thành một vòng luẩn quẩn, dẫn đến hệ lụy về chất lượng và lợi nhuận. Việc cạnh tranh bằng giá không còn là lựa chọn khôn ngoan; thay vào đó, doanh nghiệp cần tập trung vào chiến thắng bằng giá trị.
Một chiến lược đang nổi lên như một lời giải cho bài toán giá trị là khai thác tài sản trí tuệ (IP) thông qua hình thức cấp phép – licensing. Thay vì chỉ cắt giảm giá, doanh nghiệp có thể đầu tư vào nghiên cứu và phát triển (R&D), mở rộng kênh phân phối, hoặc nâng tầm dịch vụ hậu mãi. Tuy nhiên, licensing đang trở thành một hướng đi vừa hiệu quả nhanh, vừa tạo ra giá trị cảm xúc khó sao chép.
Cấp phép bản quyền đã trở thành một công cụ cạnh tranh dài hạn cho nhiều doanh nghiệp. Khi kết hợp sản phẩm quen thuộc với IP nổi tiếng, doanh nghiệp có thể tạo ra sự khác biệt rõ rệt và gia tăng sức ảnh hưởng cho thương hiệu. Ví dụ, trong đợt siêu sale 6/6 trên Shopee, nhiều thương hiệu như UGREEN, Thiên Long, và PNJ đã chọn cách tiếp cận mới bằng cách giới thiệu sản phẩm gắn với IP nổi tiếng.
POP MART là hình mẫu lý tưởng cho mô hình kinh doanh dựa hoàn toàn vào IP. Với loạt đồ chơi ‘blind box’ từ các IP nổi tiếng, doanh thu năm 2024 của hãng đã vượt 13 tỷ RMB (~1,8 tỷ USD). 100% nguồn thu của POP MART đến từ sản phẩm có IP, giúp họ trở thành hiện tượng toàn cầu.
Theo Licensing International 2024, sản phẩm có bản quyền chiếm 34% doanh thu ngành đồ chơi. Trong ngành hàng tiêu dùng, sản phẩm có IP cũng có giá bán trung bình cao hơn 22%. Đây là lý do ngày càng nhiều thương hiệu chọn licensing làm chiến lược cạnh tranh dài hạn.
Mô hình ‘Win-Win-Win’ của cấp phép bản quyền được xem là chiến lược ưu việt nhờ tạo ra giá trị cộng hưởng. Chủ sở hữu IP tăng doanh thu và thương hiệu lan tỏa; doanh nghiệp được cấp phép có sản phẩm độc đáo và dễ tiếp cận thị trường; còn người tiêu dùng được trải nghiệm sản phẩm gắn với IP yêu thích.
Với chủ sở hữu IP, licensing là chiến lược ‘hai trong một’: vừa tạo doanh thu từ phí bản quyền, vừa lan tỏa hình ảnh thương hiệu. Tuy nhiên, việc lựa chọn đối tác kỹ lưỡng và kiểm soát chất lượng là yếu tố sống còn.
Câu chuyện của Wolfoo tại Việt Nam là minh chứng rõ nét cho chiến lược cấp phép bài bản. Việc hợp tác với các đối tác uy tín giúp Wolfoo kiểm soát được chất lượng, bảo vệ thương hiệu, và mở rộng độ phủ khắp các ngành hàng.
Về phía doanh nghiệp được cấp phép, licensing mang lại lợi thế lớn trong kinh doanh, nhờ khai thác trực tiếp uy tín, nhận diện thương hiệu cùng cộng đồng người hâm mộ trung thành của IP. Tuy nhiên, doanh nghiệp phải trả phí bảo đảm tối thiểu, phí bản quyền theo sản phẩm, và chấp nhận kiểm duyệt thiết kế và cam kết chất lượng.
Bộ sưu tập ‘social stationary’ của TALK! hợp tác cùng IP Thỏ Bảy Màu đã đạt hơn 2.000 đơn hàng chỉ sau 12 tiếng mở bán. Bài học rõ ràng là thay vì mất nhiều năm xây dựng thương hiệu từ con số 0, doanh nghiệp có thể tận dụng niềm tin sẵn có từ cộng đồng người hâm mộ của IP để tạo sức bật nhanh chóng.
Hai kinh nghiệm này cho thấy, khi được thực hiện một cách đúng đắn, việc mua bản quyền cấp phép là cách để tạo ra một lợi thế cạnh tranh bền vững và khó sao chép.
Ở trung tâm mô hình licensing, người tiêu dùng hưởng lợi nhiều nhất khi việc mua sắm trở thành trải nghiệm cảm xúc. Họ được sở hữu món đồ mang hình ảnh thế giới yêu thích, thể hiện cá tính và niềm tự hào.
Thay đổi câu hỏi để thay đổi cuộc chơi là bước chuyển quan trọng. Thay vì hỏi ‘Làm thế nào để sản phẩm rẻ hơn?’, hãy bắt đầu với câu hỏi ‘Làm thế nào để tạo ra nhiều giá trị hơn cho khách hàng?’. Đây cũng là cách biến sức sáng tạo và di sản văn hóa Việt thành tài sản kinh tế đáng tự hào.
